ENERJİ VERİMLİLİĞİ YATIRIMI

İşletme açısından değerlendirildiğinde enerji, yüksek maliyetli girdilerden biridir. Bu nedenle etkin ve verimli kullanılması gerekir. Enerjinin etkin ve verimli kullanılması ile bir tasarruf sağlanmış olur. Yani girdi maliyetlerinde bir düşme sağlanır. Gelişen teknolojilerin kullanılması ile düşük bir yatırım yapılarak enerji tasarruf potansiyeline sahip her işletmede veya binada yüksek miktarda bir enerji verimliliği sağlanabilir ve bunun sonucu olarak girdi maliyetlerinde önemli bir düşüş sağlanabilir.

Kimler enerji etüdü yaptırmalı?

Enerji tüketimi yüksek olan her kurum, kuruluş ve yapı bir enerji tasarruf potansiyeline sahiptir. Sahip olduğu enerji tasarruf potansiyelini bir finansal kazanca dönüştürmek isteyen her tesis sahibi firma veya bina sahibinin/yönetiminin öncelikle bir fizibilite çalışması yapması veya yaptırması gerekir.

Endüstriyel işletmeler açısından enerji verimliliği yatırımı

Bir sanayi tesisi veya işletmesi açısından enerji verimliliği yatırımının temel ve nihai amacı, sahip olduğu enerji tasarruf potansiyelini bir finansal kazanca dönüştürmektir. Bu dönüşümü sağlamak için işletmenin aşağıdaki hedefleri belirlemesi ve kotarmaya çalışması gerekir:

  • Tüketilen enerjinin verimliliğini artırmak,
  • Toplam enerji maliyetlerini azaltmak,
  • Birim ürün başına enerji tüketimini azaltmak,
  • Ölçüm, izleme ve kontrol süreçleri ile enerji kullanımını daha etkin bir şekilde yönetmek.

Enerji tasarrufu amacıyla yapılacak bir yatırım öncesinde bir enerji verimliliğine ilişkin bir fizibilite çalışması yapmak gerekir. Fizibilite çalışması kapsamında elde edilen sonuçlar değerlendirilerek yapılacak yatırımdan maksimum oranda bir geri dönüş sağlanmış olur.

Binalar açısından enerji verimliliği yatırımı

Alışveriş merkezi, iş merkezi, otel gibi ticari binalar, okul, üniversite, hastane, spor merkezi, kamu idari binası gibi hizmet binaları ve toplu konut gibi ikamet amaçlı binalarda enerji maliyeti bina yönetimi açısından önemli bir maliyet kalemini oluşturmaktadır. Toplam bina alanı, ortak kullanılan alanlar ve diğer altyapı hizmetlerin türü ve miktarı arttıkça tüketilen enerji maliyeti de artmaktadır. Bu enerji kalemi aynı zamanda bir tasarruf potansiyeli barındırmaktadır. Yapılan araştırmalarda bina sektöründe en az %30 oranında bir enerji tasarruf potansiyeli olduğu tespit edilmiştir. Bina yönetimi, enerji verimliliğine yapacağı düşük bir yatırım ile bu enerji tasarruf potansiyelini bir finansal kazanca dönüştürebilir. Bu amacı gerçekleştirmek için bina yönetiminin enerji verimliliği alanında danışmalar ile çalışarak öncelikle bir fizibilite çalışması yaptırması ve çıkan sonuca göre bir yatırımda bulunması gerekir.

Mevzuat açısından enerji verimliliği

Ülkemizde enerji verimliliğine yönelik olarak 2007 yılında bir kanun düzenlenmiş ve bu kanun kapsamında yönetmelik ve tebliğ düzeyinde detaylar belirtilmiştir. Söz konusu mevzuatta; enerji verimliliğine yönelik yapılacak fizibilite çalışmalarının kimler tarafından nasıl yapılacağı, sözleşme taslakları ve diğer hususlar detaylı bir şekilde belirtilmiştir.

İlgili mevzuat çerçevesinde değerlendirme yapıldığında; enerji verimliği sağlamak amacıyla yapılacak bir yatırımın fizibilitesi aşağıdaki adımlardan oluşur:

  1. Ön etüt,
  2. Detaylı etüt,
  3. Verimlilik artırıcı proje (VAP).

Bu fizibilite çalışması adımlarının her birinin  nasıl yapılacağı ve hangi formatta raporlanacağı detaylı bir şekilde söz konusu mevzuatta belirtilmiştir. Ayrıca bu çalışmalar sonucunda elde projenin uygulanmasına yönelik hususlar da detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Aşağıdaki tanımlamalar ve fizibilite süreci ile ilgili anlatımlar ilgili mevzuat esas alınarak hazırlanmıştır.

Enerji etüdü

Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik imkanların ortaya çıkarılması için yapılan ve bilgi toplama, ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan; enerji tasarruf potansiyellerini ve bu potansiyellerin geri kazanılmasına yönelik önlemleri ölçüm, hesap ve piyasa araştırmaları ile belirleyen çalışmadır.

Verimlilik artırıcı proje (VAP)

Gereksiz enerji kullanımının, atık enerjinin, enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesi veya en aza indirilmesine ve ayrıca atık enerjinin geri kazanılmasına ilişkin çözümler içeren proje türüdür.

Enerji verimliliği için fizibilite çalışması kapsamı

Enerji tüketim maliyeti yüksek olan ve enerji verimliliği sağlamak suretiyle bu maliyetleri düşürmek isteyen endüstriyel tesis ve bina yönetimlerinin yapacakları yatırım öncesinde bir fizibilite çalışması yapmaları veya yaptırmaları gerekir. Alanında uzman ve sertifikalı bir ekip tarafından yapılması gereken enerji verimliliğine ilişkin fizibilite süreci aşağıdaki üç temel adımdan oluşur:

1. Ön etüd çalışması

Ön etüt kapsamında yapılacak çalışmalar:

  • Enerji verimliliği sağlanması amaçlanan bina, yapı ve tesisin fiziki olarak incelenmesi, geçmiş dönemlere ait enerji tüketim verilerinin analizi;
  • Tüketilen enerji türlerinin tespit edilmesi;
  • Enerji üreten tüm makine ve ekipmanların listesinin oluşturulması ve özelliklerinin belirlenmesi;
  • Binanın ısı yalıtım durumu;
  • İlgili birimlerin mekanik ve elektrik projelerinin incelenmesi;
  • Enerji tüketimi yüksek olan birimlerin belirlenmesi;
  • Herhangi bir yatırım yapılmadan tasarruf sağlanabilecek birim ve kısımların belirlenmesi;
  • Detaylı enerji etüdüne ihtiyaç duyulan kısımların belirlenmesi;
  • Enerji tasarrufuna yönelik uygulanabilecek önlemlerin ve bu önlemlerin yatırım gerektirip gerektirmediğinin belirlenmesi;
  • Uygulanması gereken önemlerin sağlayacağı tasarruf miktarının ve gerektirdiği yatırım maliyetinin hesaplanması;
  • Enerji verimliliği programının oluşturulması,
  • ve ilgili diğer hususlar…

Ön etüd çalışması ile endüstriyel işletmenin veya binanın enerji açısından fotoğrafı çekilmiş olur. Çalışma sonucunda elde edilen veriler, oluşturulan bilgiler ve yapılan analiz sonuçları bir rapor haline getirilir ve işletme sahibi veya bina yönetimi ile paylaşılır.

2. Detaylı etüd çalışması

Detaylı etüd çalışmasının kapsamı aşağıdaki gibidir:

  • Ön etüd sonucunda detaylı etüd kapsamına alınması uygun bulunan alanlarda noktasal ölçümler yapılması;
  • Isıtma, soğutma, havalandırma, aydınlatma gibi her bir tüketim noktası için gerçek zamanlı enerji tüketiminin, kayıpların ve yüklerin tespit edilmesi;
  • Birim ürün başına kullanılan enerji miktarının belirlenmesi;
  • Enerji kullanımındaki mevsimsel değişikliklerin belirlenmesi;
  • Uygulanabilecek verimlilik artırıcı yöntemlerin belirlenmesi ve her bir yöntem için sağlanabilecek tasarruf miktarının hesaplanması,
  • ve ilgili diğer hususlar…

Detaylı etüd çalışması sonrasında yapılan ölçüm, analiz ve önerileri içeren detaylı bir rapor ve sunum hazırlanır ve işletme veya bina yönetimi ile paylaşılır.

3. Verimlilik artırıcı proje (VAP) hazırlanması

Detaylı etüd sonrası VAP hazırlanır. VAP’te yer alan hususlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir:

  • tasarım planları;
  • tasarruf için kullanılması gerekli ekipmanın ve sistemin özellikleri;
  • onarım, yalıtım, modifikasyon, rehabilitasyon ve proses düzenleme gibi tasarruf sağlayıcı ve enerji geri kazandırıcı çözümlerin geliştirilmesi;
  • uygulama öncesinde yapılan ölçümlerin kaydedilmesi;
  • peformans göstergelerinin belirlenmesi ve nasıl ölçüleceğinin belirlenmesi;
  • Uygulama sonrası için enerji tasarruf hedefinin belirlenmesi;
  • Toplam yatırım maliyetinin hesaplanması (ekipman, parça, sarf malzemesi, işçilik giderleri ve diğerleri);
  • Yatırım projesinin net bugünkü değerinin, yatırımın geri ödeme süresinin ve yatırımın iç karlılık oranının hesaplanması; u
  • Uygulama eylem planı hazırlanması,
  • ve ilgili diğer hususlar…

Enerji verimliliği yatırım süreci

Yatırımcı konumunda bulunan endüstriyel işletmelerin ve bina sahipleri veya yönetimlerinin enerji verimliliğine ilişkin yapmayı planladıkları yatırımlar için aşağıdaki süreci takip etmeleri önerilmektedir:

  1. Etüt ve danışmanlık hizmeti alınması için EVD (Enerji Verimliliği Danışmanlık) şirketi ile hizmet anlaşması imzalanması,
  2. EVD şirketi tarafından ön etüd yapılması
  3. Ön etüd sonucunun yatırımcı firma ile paylaşılması ve ortak değerlendirme yapılması
  4. Yatırımcı firmanın detaylı etüd için karar kılması
  5. EVD şirketi tarafından detaylı etüd yapılması
  6. EVD şirketi ile uygulama anlaşması imzalanması (projede belirtilen enerji tasarruf miktarı EVD şirketi tarafından garanti edilir)
  7. EVD şirketi tarafından ön etüt ve detaylı etüt sonucunda belirlenen önlemlerin uygulanmasına yönelik  verimlilik artırıcı proje (VAP) hazırlanması
  8. Destek ve finasman için ilgili kurum ve kuruluşlara başvuru yapılması
    1. Başvurunun uygun bulunması durumunda YEGM ile Enerji Yoğunluğu Azaltımına İlişkin Sözleşme imzalanamsı,
    2. İlgili kurum veya kuruluşlar ile kredi vb. finansman sözleşmesi imzalanması
  9. Projenin uygulanması (izleme, bakım vb.),
  10. Uygulama raporunun hazırlanması,
  11. Proje kapsamında EVD şirketi tarafından kurulan sistemin yatırımcıya devir edilmesi,
  12. Sözleşmenin sona ermesi.

İlgili mevzuat

  • 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu
  • Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik
  • Enerji Verimliliği Destekleri Hakkında Tebliğ