DEVREK BASTONCULUĞU VE DEVREK EVİ FİZİBİLİTE RAPORU

1) ÇALIŞMANIN AMACI

Bu çalışma, Devrek İlçesinde bastonculuk sektörünün mevcut durumunun analizi ve sektörün geliştirilme- sinin yoluyla Devrek ekonomisinin daha canlı hale gelmesine katkı sağlamak üzere yapılmıştır.

İki kısımda ele alınacak olan bu çalışmanın birinci aşamasında yöredeki mevcut durum, buna bağlı olarak yürütülen faaliyetler incelenmiş, sonrasında ise sektörün güçlü – zayıf yönleri ile pazarın oluşturması muh- temel fırsat ve tehditler analiz edilmiştir. Bu kapsamda zayıf yönlerin, güçlü yönler ve pazarın getireceği fırsatlarla üstesinden gelme yöntemleri ile güçlü yönlerle pazarın getireceği tehditlerin nasıl göğüsleneceği üzerinde durulmuş, öneriler geliştirilmiştir.

2) YAPILAN ÇALIŞMALAR

2.1 Tarama çalışmaları

Bölgede yapılan çalışmalara basılı doküman taraması ile başlanmış olup, öncelikle Devrek İlçesi ve içinde bulunduğu bölgenin genel özellikleri çıkarılmıştır. Bu kapsamda yayınlanmış dokümanlardan yararlanılarak Devrek İlçesinin genel ekonomik durumu incelenmiş, aşağıdaki başlıklar üzerinde yoğunlaşılmıştır.

a. b. c. d. e. f. g.

2.2

Bölgenin genel durumu
Bölgenin ekonomik durumu
Devrek İlçesinin genel durumu
Devrek İlçesinin ekonomik durumu
Bastonculuğun geçmişi ve yapılan çalışmalar
Mevcut durumda bastonculuk ile ilgili yapılan çalışmalar Bastonculuk ile ilgili alınmış resmi/ticari belgeler

Saha çalışmaları

Saha çalışmaları 4 ana başlık altında gerçekleştirilmiştir.

Bilgilendirme toplantıları ve bu toplantılarda elde edilen bilgiler
Birebir görüşmeler
Anket çalışmaları
Odak grup çalışmaları

2.2.1 Düzenlenen seminer, toplantı, konferans, çalıştaylar

Çalışmalar içinde 2 ayrı tarihte 2 ayrı bilgilendirme toplantısı yapılmıştır.

Bilgilendirme toplantıları;

TSO

1986

Yer

Devrek TSO Toplantı Salonu

Tarih

11 Nisan 2014

Toplantı konusu

Programın genel tanıtımı, yapılacak çalışmalar ve sonunda beklenen çıktılar ile ilgili bilgi aktarılmıştır. Bu toplantıya baston üreticisi, satıcısı ve baston üretimi ile ilgili toplam 20 kişi katılmıştır.

Devrek TSO Toplantı Salonu

19 Nisan 2014

Oluşturulacak rapor ile ilgili genel bilgiler aktarılmış; bunun için kulla- nılacak anket formu ve istenen bilgiler açıklanmış, daha sonrasında da isteyenlere toplantı sonrasında anket uygulaması yapılmış, diğerlerine de üretim/satış yerlerini ziyaret ederek anket formlarının doldurulma- sı işlemi tatbik edilmiştir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Programın ana çıktılarının oluşması sırasında ise, Bastoncular Çarşısında 20’ye yakın baston üreticisi ve satıcısı ile genel değerlendirme toplantısı düzenlenmiştir. Bu toplantıda katılımcıların konu hakkında genel görüşleri alınmış, beklentilerin karşılanıp karşılanmadığı incelenmiştir.

3 Birebir görüşmeler

Bastonculuğun mevcut durumunun analiz edilmesi sırasında bölgede bulunan ve bastonculuk ile doğrudan ve dolaylı yollardan ilgili olan birimlerle görüşülmüş, anket çalışmaları uygulanmıştır. Çalışmalar sırasında görüşülen birim ve kişiler aşağıda sıralanmıştır. Değişik tarihlerde 79 birebir görüşme sağlanmıştır.

T.C. Zonguldak Valiliği İl Özel İdare Başkanlığı Plan ve Proje Müdürlüğü
T.C. Devrek Kaymakamlığı
T.C. Devrek Belediye Başkanlığı
T.C. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Devrek Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü
T.C. Devrek Halk Eğitim Müdürlüğü
Devrek Ticaret ve Sanayi Odası
METEM
Devrek Orman İşletme Müdürlüğü
SS Zonguldak Baston ve El Sanatları Küçük Sanat Kooperatifi (BASKOP)
Devrek Bastonu Yaşatma ve Geliştirme Derneği
Baston ustaları / esnaf
Seyahat Acenteleri
Bastoncular Çarşısını ziyaret eden kişiler

Bu görüşmelere ilaveten, 13 Mayıs 2014 tarihinde BAKKA bünyesinde ve Zonguldak Valisi Sn.Ali Kaban’ın liderliğinde, Zonguldak’ta yapılan toplantıya iştirak edilmiş, yapılan/yapılması planlanan çalışmalar hak- kında bilgi toplanmış ve katılımcılara, proje kapsamında o tarihe kadar yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Raporun oluşumu sırasında, saha çalışmaları kapsamında aşağıda verilen kişiler ile birebir görüşmelerde elde edilen ana bilgiler şu şekildedir;

GÖRÜŞÜLEN KİŞİ

Orhan Yalınız

Mustafa Semerci

Mustafa Kalaycı

Satılmış Yokarıbaş

Yrd.Doç Dr Sefa Kocabaş

Yrd.Doç Dr Ferdi Kesikoğlu

Öğr. Gör. Şule Çınar

Umut Ermiş

GÖREVİ

Devrek Kaymakam Vekili

Devrek Belediye Başkanı

İl Özel İdare Başkanlığı Plan ve Proje Müdürü

Halk Eğitim Merkezi Mü- dür Yardımcısı

MYO Müdürü

MYO Müdür Yardımcısı

Devrek Orman İşletme Müdür Yardımcısı

GÖRÜŞÜLEN KONULAR

Proje ile ilgili genel bilgilendirme; yapılabi- lecekler; Kaymakamlık tarafından sağlanan destekler

Özellikle Bastoncular Çarşısı içinde yapılan çalışmalar ve Belediye olarak gelecek dönemlerde yapılması planlanan çalışmalar.

Baston Evi ve içinde yer alacağı alanın çizim- lerinin incelenmesi, düşünülen çalışmaların son durumu; tahmini zaman planlaması

Açılmış olan kurslar ve bundan sonrası için yapılan planlamalar; katılımcıların seçim kri- terleri ve sağlanan olanaklar

MYO bünyesinde “el sanatları, bastoncu- luk” üzerine şu ana kadar yapılan çalışma- lar; açılması planlanan yeni bölümler ve bu çalışmalardaki son durum

Bastonun hammaddesi olan kızılcık ağacının potansiyeli, bu konuda yapılan çalışmalar

Bölgeye düzenlenen/bölgeden geçen turla- rın nitelikleri, bölge içinde konaklama du- rumları ve beklentileri

Baston Ustaları / Esnaf (65 kişi)

Üretim ve satış konularında yaşanan sorunlar, hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için oluşması gereken şartlar; önlerindeki engeller ve bu engellerin nasıl aşılabileceğine dair öneriler

Bölgeye tur düzenleyen yöresel ve ulusal seyahat acente yetkilileri

Sanayi ve Ticaret Odası yetkilileri

Bölgede yer alan bastonculuk/el sanatları ve bunlara bağlı olarak ticari faaliyette bulunan işletmelerin genel durumları ve işlerinin ge- lişebilmesi için yapılabilecekler.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

4 Anket çalışmaları

Mevcut durumun analizi amacıyla baston üretici/satıcılarına yönelik bir anket formu hazırlanmış ve değişik tarihlerde yapılan toplantı ve görüşmelerde baston üreticisi ile işletmelerden bunu doldurması istenmiştir. Çalışmalar sonucunda 19 üretici/işletmenin anket formunun tamamını doldurması sağlanabilmiştir.

5 Odak grup çalışmaları

Çalışmalar süresince değişik tarihlerde gerek üreticilerle, gerekse de işletmelerle gruplar halinde toplantılar yapılmış ve bu toplantılarda ana sorunlar ve çözüm önerileri üzerinde tartışılmıştır. Bu toplantılar sırasında katılımcıların nispeten benzer seviyelerden olmasına çalışılmıştır.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

3) DEVREK HAKKINDA GENEL BİLGİLER

3.1 Devrek tarihi

TSO

1986

Devrek yöresi, önemli uygarlık merkezlerinden uzakta kalan coğrafi konumu ve denizin ile iç kesimlerle bağlantısını engelleyen doğal yapısı dolayısıyla, önemli olayların ve kitleleri etkileyen ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi gelişmelerin uzağında kalmıştır. Bu yüzden, yörenin tarihi ile ilgili olarak çok fazla belge ve eser bulmak mümkün görünmemektedir. Ancak elde edilen bilgiler Devrek tarihinin MÖ 2000 yıllarına kadar uzandığını göstermektedir.

Devrek Çayı’nın taşımacılığa uygun olmaması ve vadide geniş düzlüklerin bulunmaması dolayısıyla, yörede- ki yerleşmeleri küçük köyler biçiminde düşünmek gerekmektedir.

Devrek tarihi ile ilgili bilgilere Kaymakamlık ve Belediye Web sitelerinde de görülebilmektedir. Doç Dr Gün- gör Karaoğuz editörlüğünde yayınlanan “Yerel Tarih Bakış Açısı ile Osmanlı Döneminde Devrek ve Çevresi “(Zonguldak, Karadeniz Ereğli, Çaycuma, Safranbolu, Bartın) tarihi eserden yapılan derlemelere göre eski- çağlardan itibaren köklü bir geçmişi olan Devrek, bölgenin sosyal ve kültürel yükünü diğer yakın komşuları ile birlikte yürütmekte idi. Bu bağlamda Devrek, en erken “Erken Kalkolitik Çağ’da (MÖ 5500)” yerleşmeye sahne olmuş ve “İlk Tunç Çağı’nın” sonlarına kadar bu durum devam etmiştir. MÖ 2000 yılından itibaren Hellenistik Döneme kadar geçen zaman içinde (Karanlık Çağ olarak adlandırılmaktadır) bir yerleşmenin söz konusu olmadığı Devrek’in, Hellenistik Dönemden itibaren iskâna maruz kaldığı anlaşılmaktadır. Dolayısıy- la Devrek ve çevresinde Hitit yerleşmesi söz konusu değildir.

Devrek’te Selçuklu dönemine ait de herhangi bir bulguya rastlanmamaktadır.

Tarihi bulgulara göre Devrek ve çevresinin özellikle beşinci Osmanlı padişahı Sultan Çelebi Mehmet (1387 – 1421) döneminde kurulmaya başlayarak, Fatih Sultan Mehmet’in (1432 –1481) Amasra’yı fethetmesiyle kuruluşunu tamamlamış olabileceği düşünülebilir. Zira Devrek’te, bugün Yeni Camii duvarına monte edil- miş olan bir kitabeden (üzeri yağlı boya ile boyanarak tahrip edilmiştir), H. 891 (M. 1486) tarihi okunabil- mektedir.

16. yüzyılın başlarında, Devrek, Başbakanlık Osmanlı Arşivi ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi’n- deki tapu tahrir defterlerine göre, Çarşamba ile birlikte zikredilerek, Hızır Beğ Eli olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca Çağa, Mengen, Gerede, Viranşehir, Taruklu-Borlu, Ulus-Amasra, Oniki Divan, Yedi Divan, Yenice, Bendereğli, Konropa, Dodurga, Mudurnu ve Kıbrus ile birlikte Bolu’ya bağlı bir nahiye olarak görülmekte- dir.1

18. yüzyılın ortalarında, Uluslu İbrahim Hamdi Efendi’nin kaleme aldığı ‘Atlas-ı İbrahim Hamdi Efendi’ baş- lıklı seyahatnamesinden anlaşılacağı üzere, ‘Hızır Beğ Eli’ ismi bırakılmış ve yerleşim birimi için ‘Devrek’ adı kullanılır olmuştur.

Devrek 1800/1801 yıllarında Bartın havalisi ile birlikte Ereğli Kasabasına bağlanmış, 1868/1869 yıllarında ise kaza yapılarak Ereğli’den ayrılmıştır.

20. yüzyılın başlarındaki Devrek, ana hatlarıyla şöyle tasvir edilmiştir:2‘Bolu’ya bağlıyken H. 1336/M.1917/1918 yılının sonlarında bu livadan ayrılarak, ayrı bir liva/sancak konumuna getirilen Zon- guldak’a; Devrek, Ereğli ve Bartın kazaları bağlanmıştı. Bu yıllarda Devrek’te iki nahiye dâhilinde 128 köy,3 otuz iki erkek, sekiz kız mektebi, iki medrese, sekiz han ve bir hamam bulunuyordu ancak hiç eczahane yoktu.4 Devrek’te bütün zanaat ve sanat, Türkler tarafından idare edilmekte ve kazada terzi, kunduracı, demirci gibi zanatkarlar yanında şimşir, ceviz ağacından çeşitli ağaç ürünleri ve baston üreten sanatkârlar bulunmakta idi.5’

Eldeki bu verilere göre Devrek, Zonguldak’ın en eski ilçesi olup1887 yılında çevresindeki kasabalarla birleş- tirilerek üçüncü sınıf bir ilçe olarak, “Bolu Sancağı”na bağlanmıştır.

1)TT-86: Bolu livasını Gerede, Çaga, Hızırbeyli, Viranşehir, Borlu, Ereğli, Mengen, Kıbrıs vesair nahiyelerinde bulunan ve Amasra kalesi müstahfızları- na ait olan tımarların icmal defteri
2) Dr. A. Cemal Türkiye’nin Sıhhi-i İctimâi Coğrafyası: Zonguldak Sancağı
3) Sayfa 12

4) Sayfa 24 5) Sayfa 19

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

3.2 Devrek coğrafya ve turizmi

Devrek Batı Karadeniz Bölgesi’nin iç kesiminde yer almaktadır. Maden Kömürü ve doğal güzellikleriyle ünlü Zonguldak ilinin 55km güneydoğusunda konumlanan bir ilçedir.Devrek etrafı dağlarla çevrili bir çanağın içindedir ve bir çay ilçeyi ikiye ayırmaktadır.

İlçenin çevresi doğal güzelliklerle doludur; Türkiye’nin en zengin ormanları bu bölgededir.Bir doğa harikası olarak kabul edilen Yedigöller Milli Parkı Devrek`e 45 dakika mesafededir. Bunun yanısıra Akçasu ormanla- rında bulunan Bostandüzü ideal bir piknik yeridir.

Her yıl Temmuz ayının üçüncü haftasında Devrek bastonunun tanıtımı amacıyla “Devrek Baston ve Kültür Festivali” düzenlenmektedir. 2014 yılında festivalin 29.su düzenlenecektir. Festivalin kültür ayağı Haziran ayının ilk haftasında yapılmaktadır.

Devrek av turizmi için de uygun bir yöre olup, bu açıdan özellikle Şubat – Mart aylarında değerlendirilmek- tedir. Özellikle Avrupa pazarında domuz avı için talep bulmaktadır.

Bunların yanında Devrek’in yakın köylerinde turizme kazandırılabilecek tarihi eserler de bulunmaktadır. Bunlar; 6

• Kral Mezarı: Pınarönü köyü Kevkeroğlu Mahallesi’nde yer almakta olup, define avcıları tarafından içindeki eşyalar çalınmıştır. Ancak mimarisi günümüze kadar kalmıştır.

• Çam ağacı: Sabunlar köyü yolu üzerindeki Mendeller deresinin karşısındaki büyük kaya üzerindeki çam ağacının 75 yıldır aynı şekilde hiç büyümeden durduğu söylenmektedir. Görül- mesi gereken doğal bir güzelliktir.

• Beykoz Asarı (kalesi): Alparslan Köyü’nün bir mahallesinde bulunan kayalara güney ya- macı dayanmış, kuzeyinde belli belirsiz bir duvar, ortasında ise bir su havuzunun var olduğu görülmektedir.

• Karakoçlu Beylik mezarı: Karakoçlu Köyü Güney Mahallesi’nde Köristan mevkiinde tek odalı kübik çatılı bir bey mezarı olduğu görülmektedir.Mezarın yan duvarları büyük blok taş- lardan oluşturulmuştur. Gavur Anbarı diye anılan tarihi değeri var sayılan nöbetçi gözetleme kulesi Adatepe Köyü’nde bulunmaktadır.

• Akçasu Kral Mezarlığı: Bostandüzü’nden derenin karşısına geçtikten sonra 20 dakika pa- tika yoldan doğu tarafına yürüyerek gidilmektedir. Kral mezarı iki ayrı odadan oluşmaktadır. Mezarın tamamı taştan yapılmış olup hangi döneme ait olduğu bilinmemektedir.

6) Yazılı belgelere dayanmamaktadır; yöre halkının geçmişten bugüne anlattığı bilgilerdir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

3.3 Devrek Bastonu

Devrekİlçesinin en önemli turizm değeri bastondur. Devrek’te bastonculuk yaklaşık 200 yıllık bir tarihe sahiptir. Başlangıcı, keten eğirme çıkrıkçılığı ile olmuştur. Sanatsal boyutu ile dikkat çeken Devrek bastonu ilki 7 Temmuz 1984 tarihinde düzenlenen Baston Festivali ile geniş kitlelere tanıtılmış ve bu Festival Devrek Baston Sanatının günümüze kadar gelmesine de katkıda bulunmuştur.

Ancak son senelerde bu festival baston odaklı olmaktan çıkmıştır.

Bastoncular Çarşısında bir baston standı

Yukarıda da belirtildiği gibi, Devrek’te bastonculuk, ilkel bir yün ve pamuk eğirme aleti olan çıkrıkla baş- lamıştır. Manda boynuzundan yapılan iki tarafı siyah, ortası beyaz, çubuk şeklinde kemik ağızlık ve kızılcık ağacı özünden üç parçalı ve eklemeleri gümüş veya altın bilezikli olan ağızlıkların yapımı da bastonculuğa geçiş ürünleri olmuştur.

Günümüzde bastonlar, kişisel kullanımın yanında, hediye ve koleksiyon amaçlı olarak da satın alınmakta ve bu da ürü- nün turizm açısından değerlendirilebilmesini sağlamaktadır. İlerleyen bölümlerde bastonculuğun gelişim ekseni ve buna bağlı olarak uygulanabilecek tedbir ve öncelikler detaylı olarak verilmektedir.

Bir baston dükkanından baston askısı

3.4 Devrek’ten geçen turlar/tur güzergahları

Devrek yurt içi ve dışı turların doğrudan ulaşım noktası olmamakla birlikte bazılarının uğrak noktaları ara- sında bulunmaktadır. Bölgeden geçiş yapan turlar şu şekildedir;

İstanbul çıkışlı “Batı Karadeniz turları”
Ankara çıkışlı “Karadeniz turları”
İzmir çıkışlı “Karadeniz turları”
Genellikle hafta sonları için düzenlenen “Safranbolu, Amasra, Devrek” turu.Turlar Karadeniz Bölgesi’ne değişik yerlerden giriş yapmakta olup, sadece Yeniçağa üzerinden bölgeye giriş yapanlar Devrek’e uğramaktadır. Bu turların güzergahları aşağıdaki haritada verilmektedir.
Yöreden geçen turların en yoğun olduğu dönemler Nisan – Haziran aylarıdır. Kesin bir bilgiye ulaşılamamış olmakla birlikte yapılan görüşmelerden elde edilen bilgiler, özellikle bu aylarda her hafta sonu Cumartesi – Pazar günlerde toplam 100’e yakın otobüsün Devrek’ten geçiş yaptığını göstermektedir. Ancak gene net bilgi olmamakla birlikte bu otobüslerin ancak %10 – 15’i Devrek’te durmaktadır.

Aynı tarihlerde en az 30 özel araç da ilçeden turistik amaçlı geçiş yapmaktadır. Bunların da %50’si duruş yapmaktadır.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Bu duruşlarda baston alışverişinin yanında, ziyaretçiler çarşıyı da gezmektedir. Buna göre aşağıda belirtilen hususlar öne çıkmaktadır;

• Tur satışları baston satışlarına doğrudan etki etmektedir. Satışların artması için buradan geçen ve buna göre duruş yapan turların sayısı artırılmalıdır.

• Devrek’te duruş yapan turlardaki ziyaretçiler sadece baston almakla yetinmeyip, yaptıkları alışverişler ve ziyaretlerle ilçenin ekonomisine ve sosyal yaşamına da olumlu katkılar sağlamakta- dır

• Turların ve özellikle de özel araçların ilçede durmasını engelleyen en önemli hususların başında uygun park yeri bulunamaması gelmektedir.

Devrek’ten geçen turların özellikleri ve bunlar ile ilgili olarak beklentiler aşağıda verilmektedir. Bu turların ayrımı, bölgeye giriş noktalarına göre yapılmıştır.

1) İstanbul, Ankara ya da diğer şehirlerden çıkış yapan ve bölgeye Düzce’den giriş yapan turlar: Bu turlar, Akçakoca’da sahile çıkmakta ve Ereğli, Zonguldak üzerinden Bartın’a ulaşmaktadır. Toplam sayının %90’ı dönüş yolu için Karabük, Safranbolu güzergahını kullanmakta ve Devrek, bu turların getirilerinden yararlanamamaktadır. Burada yapılabilecek olan “Devrek Bastonu” markası- nı tanıtmak ve ürünlerin güzergah üzerindeki Akçakoca, Amasra ve Safranbolu gibi merkezlerde sa- tışını sağlamaktır. Satış, açılması planlanan “Devrek Baston Satış Merkezi” üzerinden yapılabileceği gibi, söz konusu bölgelerdeki hediyelik eşya mağazaları üzerinden de yapılabilecektir.

2) İstanbul, Ankara ya da diğer şehirlerden çıkış yapan ve bölgeye Yeniçağa’dan giriş ya- pan turlar:Bu turların İstanbul çıkışlı olanları kahvaltılarını Abant veya Mengen ilçelerinde almak- tadır. Yapılan görüşmeler sonucunda Abant’ta kahvaltı molası veren turların %80’inin, Devrek Bas- toncular Çarşısında durup, alışveriş yaptığı belirlenmiştir. Mengen’e uğrayanlar için ise bu oranın %50’lerin altında kaldığı görülmektedir.

3) Ankara ya da İç Anadolu’dan çıkış yapan ve bölgeye Gerede’den giriş yapan turlar: Bu turların, bölgeye girişte Safranbolu, Karabük güzergahı hattını kullanmakta olduğu, dönüş yolunda ise bir kısmının Devrek üzerinden Yeniçağa’dan çıkış yaptığı tespit edilmiştir. Ancak bu turların bas- ton ve ahşap işleri ile ilgili alışverişlerini ağırlıklı olarak Amasra’da yaptığı gözlenmektedir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Buna göre elde edilen veriler ve baston tanıtımı ile satışına yönelik olarak yapılabilecekler şöyledir;

1. Tur düzenleyen firmalara yönelik tanıtım çalışmaları, buna uygun anlaşmalar ve Devrek molalı turların oluşturulmasının sağlanması

2. Tur personeline (rehber) yönelik tanıtım çalışmaları
3. Belirlenen bölgelerde ortak satış merkezlerinin oluşturulması
4. Turların bölgeye Yeniçağa’dan giriş yapmalarının sağlanması
5. Diğer aylarda da bölgeye düzenlenen turların sayısının artmasının sağlanması

4) SWOT (GZFT) ANALİZİ

4.1. SWOT Analizi tablosu

GÜÇLÜ YANLAR

ZAYIF YANLAR

Devrek İlçesi’nin bastonculukta marka olarak bilinirliği
Baston el yapım ustalarının ilçede mevcut olması
Zonguldak Valiliği’nin bu konuya destek verme- si ve bastonculuğun gelişimini desteklemesi
• İlçenin tur güzergahları üzerinde bulunması ve yakın çevresinde cazibe merkezleri (Yedigöller, Bostan- düzü, Kral Mezarı gibi) bulunması

• Hammaddenin (kızılcık) bölgede yeteri kadar bulunması ve bu coğrafyaya özgü olması
• İlçenin, Türkiye’nin orman açısından en zengin bölgesinde yer alıyor olması

• İç ve dış fuarlara katılımın desteklenmesi ve bu yöntemi kullanan kuruluşların olması
• Bastonculuğa ilişkin alınan tescil belgeleri (Coğrafi İşaret Belgesi ve Kooperatif Marka Tescil Belge- si)

• Devrek TSO’nun işletme sahiplerine ve genel olarak bastonculuğa katkı sağlaması
• Vergi muafiyetinin olması ve bastoncuların da bu olanaktan yararlanıyor olması

• Sektöre ilişkin bilgi birikimi ve doküman varlığının bulunması
• Baston ve Kültür Festivali’nin her yıl düzenli olarak yapılması ve bu festivalde Belediye tarafından sağlanan destekler
• Sektörün büyük bir bölümünün Halk Eğitim Merkezi tarafından verilen ustalık belgesine sahip ol- ması
• İşkur, Halk Eğitim Merkezi gibi merkezlerin bastonculuk konusunda destek vermesi
• Çeşitli örgütlenme girişimlerinin olması (Dernek, Kooperatif)
• Bastoncular Çarşısındaki kiraların düşük olması ve burada faaliyet gösterilmesi için belli belgelere sahip olunması şartının aranması

• Tur programları için acentelerin muhatap bulamamaları; ilçede durmamaları ya da kısa süreli durmaları
• Acentelerin ve tur rehberlerinin “baston ve bastonculuk” konusunda bilgi sahibi olmamaları

• Bastoncular arasında verimli olmayan rekabet koşullarının var olması
• Birden fazla örgütlenme girişiminin olması ve bunların arasında uyum ve sinerji yaratılamaması

• Kullanıcıların “baston” kavramının değer ve anlamını tam olarak bilmemeleri
• Pazarlama çalışmalarının yetersizliği
• Kurumlardan yeterli desteğin alınamaması
• Alttan yetişen ustaların işin getirisinin yetersiz olması nedeniyle bu işi bırakmaları veya baştan bu işe ilgi duymamaları

• Tur güzergahlarındaki merkezlerin ürünleri toptan ve ucuz fiyata almaları; Devrek İlçesi’ne gel- meden turların baston alımlarını sağlamaları
• İç ve dış fuarlara yeterli katılımın olmaması; katılımların İlçe ve bastonculuğu duyuracak ortak bir politika olmadan gerçekleşmesi

• Geleneksel El Sanatları Bölümü içinde “baston- culuk” ile ilgili yeterli öğretim kadrosunun bulunma- ması; mevcut öğretim kadrosu da sadece dikiş, nakış üzerine

• Kızılcık ağacının denetimsiz olarak kesilmesi ve köylülerden temin edilen hammaddenin kayıtlara gider olarak işlenememesi
• İlçe içindeki “Baston Sarayı”nın etkili bir biçim- de değerlendirilmemesi

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

FIRSATLAR

TEHDİTLER

• Yapılması planlanan ‘Devrek Evi Projesi’
• Baston koleksiyoncularının ve bu yolla el yapımı bastonlara ilginin artması
• Turların bu güzergahtan giriş yapmaları ve ilk molalarını Devrek’te vermeleri

Ahşap ürünlerin dünya üzerinde kullanımının artması
Vergi muafiyeti gibi devlet teşviklerinin artarak devam etmesi
• Bülent Ecevit Üniversitesi bünyesinde Gelenek- sel El Sanatları bölümünün açılacak olması
• Halk Eğitim Merkezi tarafından kursların de- vamlılığının sağlanması
• Orman Müdürlüğü tarafından yürütülen ‘Kızılcık Envanter ve Eylem Planı Çalışması’ ve çalışma sonunda usulsüz kesimin önüne geçilecek olması
• Ahşap ürünlerinin ihracatına yönelik devlet teşviklerinin bulunması/artması
• Zonguldak ilinde faaliyete geçecek Filyos Li- manı Projesi

• Diğer baston üretim bölgelerinin aldıkları/ala- cakları teşvikler ile öne çıkmaları
• Makine yapımı ucuz bastonlara devlet desteklerinin oluşturulması

• Türkiye’de ve Dünyada ahşap ürünlere olan ilginin azalması
• Hammadde stoklarının azalması ve bu konuya yeteri ilginin verilmemesi (Kızılcık ağacının usulsüz/ bilinçsiz kesim ve satışı)

4.2. Sorunlar ve çözüm önerileri

GZFT (SWOT) analiz sonuçlarına göre belirlenen “geliştirilmesi gereken yanlar/zayıf noktalar/sorunlar” ve bunlara uygun çözüm önerileri aşağıda verilmektedir.

• Sorun 1 – Tur programları için acentelerin muhatap bulamamaları; bu yüzden ilçede durak- lamamaları ya da kısa süreli duraklamaları.

Çözüm:

-Baston üreticilerinin bir birlik altında hareket etmelerinin sağlanması. -Tur şirketleri ile uzun dönemli anlaşmaların yapılması.

-Tur şirketlerinin karşısında muhatap olacak birlik yetkilisinin belirlenmesi ve tur şirketlerine veri- len taahhütlerin günü gününe yerine getirilmesi.

• Sorun 2 – Acentelerin ve tur rehberlerinin “baston ve bastonculuk” konusunda bilgi sahibi olmamaları.

Çözüm

-Turlardaki rehberlere bastonculuk ile ilgili bilgilerin verilmesi ve bu bilgilerin turlarda ziyaretçilere anlatmalarının sağlanması; rehberlerle anlaşmaların yapılması.

• Sorun 3 – Bastoncular arasında verimli olmayan rekabet koşullarının var olması. Çözüm

-Fizibilite raporunda da belirtildiği üzere tüm bastoncuları kapsayan bir tüzel kişilik/kooperatif/ birlik oluşumunun sağlanması ve bu birlikteliğin tüm bastoncuları kapsayıcı şekilde profesyonel olarak yönetilmesi.

• Sorun 4 – Birden fazla örgütlenme girişiminin olması ve bunların arasında uyum ve sinerji yaratılamaması.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

-Mevcut tüm birlikteliklerin tek bir çatı altında toplanmasının sağlanması ve yerel otoritelerin bu konuda devreye girmesi.

• Sorun 3 – Kullanıcıların “baston” kavramının değer ve anlamını tam olarak bilmemeleri. Çözüm

-Toplumu baston konusunda bilinçlendirici tanıtım kampanyalarının düzenlenmesi.

-Bastonu anlatan açıklayıcı broşürlerin hazırlanmasu ve değişik turizm il müdürlüklerine, acente- lere dağıtılması.

-Baston Festivali’nin baston odaklı ve ağırlıklı olarak düzenlenmesi.

• Sorun 4 – Pazarlama çalışmalarının yetersizliği. Çözüm

-Tüm etkili birimlerin ortak bir vizyon etrafında birleşmesi ve oluşturulacak bir pazarlama planı doğrultusunda çalışılması .

-Satış ağırlıklı çalışmaların (ziyaretçilere kapıdan satış ve belli perakende mağazalarına toptan satış) pazarlama ağırlıklı olarak daha bilinçli ve programlı yapılması.

• Sorun 4 – Kurumlardan yeterli desteğin alınamaması. Çözüm

-Valilik, Belediye, ilgili Kamu Kuruluşları ile sıkı ilişkiler içinde olunması ve oluşturulacak fizibilite çalışmaları ile ihtiyaçların açıklanıp gerekli desteğin sağlanması

-KOSGEB, İŞKUR gibi kuruluşların desteklerinin iyice analiz edilmesi, görüşmeler yapılarak bu des- teklerden yararlanmanın yollarının bulunması.

• Sorun 5 – Alttan yetişen ustaların işin getirisinin yetersiz olması nedeniyle bu işi bırakma- ları veya baştan bu işe ilgi duymamaları.

Çözüm

-Satış miktarlarının artması ile bu sektöre olan ilginin de yeniden canlanmasının sağlanması.

-Artan satışlara bağlantılı olarak, üretimin de artması ve bu konudaki usta kişilerin başka uğraşlara kaymasının önlenmesi.

• Sorun 6 – Tur güzergahlarındaki merkezlerin ürünleri toptan ve ucuz fiyata almaları; Dev- rek İlçesi’ne gelmeden turların baston alımlarını sağlamaları.

Çözüm

-Tur güzergahlarındaki diğer merkezlere “Devrek Baston Evi” açıp oralarda satış olanaklarının oluş- turulması.

-Turları bilgilendirerek, ziyaretçilere, gerçek Devrek Bastonunun hangi özelliklere sahip olduğu ve nerelerde bulunabileceğinin açıklanması.

-Diğer bölgelere ucuz fiyatlı, düşük kaliteli/gerçek Devrek Bastonu özelliklerini yansıtmayan ürün- lerin satışının önlenmesi.

• Sorun 7 – İç ve dış fuarlara yeterli katılımın olmaması; katılımların İlçe ve bastonculuğu duyuracak ortak bir politika olmadan gerçekleşmesi.

Çözüm

-Bastoncuların bir birlik etrafında ortak hareket etmesinin sağlanması ile desteklerden herkesin yararlanmasının sağlanması.

TSO

1986

Çözüm

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Çözüm

-Yüksek Okul ve Üniversite bünyesinde “bastonculuk” üzerine ders verebilecek kişilerin bulunması, yetiştirilmesi.

-Ülke içindeki diğer eğitim kuruluşları ile sıkı işbirliğinin geliştirilmesi.

• Sorun 9 – Kızılcık ağacının denetimsiz olarak kesilmesi ve köylülerden temin edilen ham- maddenin kayıtlara gider olarak işlenememesi.

Çözüm

-Orman Müdürlüğü kanalı ile kesilecek ağaçların belirlenmesi ve Müdürlük denetimi altında kesim işlemlerinin sağlanması, kayıt altına alınması.

-Kesimlerin belgeli olmasının sağlanması.

• Sorun 10 – İlçe içindeki “Baston Sarayı’nın” etkili bir biçimde değerlendirilmemesi. Çözüm

-Çeşitli amaçlar için kullanılan “Baston Sarayının” bakımının sağlanması ve ürünlerin teşhiri için ilçe içinde önemli bir merkez haline getirilmesi.

ANKET ÇALIŞMASI ANALİZ SONUÇLARI

5.1. Ön çalışmalar; materyal temini

-Katılım gösterilen fuarlarda, pazarlama çalışmaları, pazarlama planı doğrultusunda tüm yörenin özelliklerinin anlatılması ve daha profesyonel hazırlıkların sağlanması.

• Sorun 8 – Geleneksel El Sanatları Bölümü içinde “Bastonculuk” ile ilgili yeterli öğretim kad- rosunun bulunmaması; mevcut öğretim kadrosunun da sadece dikiş, nakış üzerine olması.

Çalışmanın ana materyalini, Zonguldak İli Devrek İlçesi’nde faaliyet gösteren baston işletmelerinden anket yoluyla elde edilen veriler oluşturmaktadır. Öncelikle işletmelerden gelen yetkililere ve üretimde çalışan kişilere program hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra 18 Nisan 2014 tarihinde Devrek Ticaret ve Sanayi Odası tarafından baston işletmelerine yönelik olarak bir toplantı düzenlenmiştir. Bu toplantıda katılımcılara anketler ve nasıl doldurulacağı ile ilgili bilgiler verilmiş olup, katılımcıların bir kısmı anketleri toplantıdan sonra doldurup, yetkililere teslim etmiştir. Ancak toplantıya katılımın hedeflenen sayıya ulaşmaması ve anket sayısının değerlendirme için yetersiz olması nedeni ile daha sonraki tarihlerde baston işletmeleri ziyaret edilmiş ve anket çalışmasına devam edilmiştir. Bazı işletmeler anketlere cevap vermek istemedik- lerini belirtmişlerdir.

5.2 Analizler
5.2.1. Materyal

Anket çalışmasının tam sayım yöntemine göre yapılması planlanmasına rağmen, işletmelerin bir kısmının baston üretiminde bulunmaması, anket çalışmasına katılmamaları nedeni ile tam sayım yöntemi yapılama- mıştır. Sonuç olarak, Devrek İlçesi’nde baston sektörünün mevcut yapısını ortaya koyabilecek nitelikte olan 19 baston işletmesi ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Halihazırda kayıtlı baston işletmesi sayısı da 25’i geçmemektedir. Baston işletmelerine anket çalışması sırasında toplam 54 adet soru yöneltilmiştir.

5.2.2 Yöntem

Anketlerden elde edilen veriler, SPSS bilgisayar paket programında kod planı hazırlanarak elektronik orta- ma aktarılmış ve analizleri yapılmıştır.

Elde edilen verilerin istatistiksel analizi aşamasında yüzdesel dağılımlar, çapraz tablolar ve belirlenen değiş- kenler arasındaki ilişkilerin tespit edilebilmesi için ki-kare analiz tekniklerinden yararlanılmıştır.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

Çizelge 1: Sosyo-ekonomik özellikler

TSO

1986

5.3 Saha çalışması bulguları

Anket çalışması sonuçları, raporun bu bölümünde 5 alt başlık altında toplanmıştır. İlk olarak işletmelere ait genel bilgiler verilmiştir. İlk bölümün ardından sırasıyla işletmelerin üretim ve pazarlama bilgileri sunul- muştur. İşletmelerin rekabetçiliğe ilişkin tutumları dördüncü bölümde değerlendirilmiştir. Son bölümde ise, işletmelerin bastonculuk ve baston sarayı açısından gelecek düşünceleri ortaya konmuştur.

Devrek Bastonu Üretimi ve Sektörü Mevcut Durum Analizi konusunda yapılan bu çalışmada 19 adet baston işletmesi ile anket çalışması gerçekleştirilmiştir.

5.3.1 İşletmelere ait genel bilgiler

Bu bölümde anket çalışmasına katılan işletmelerde görüşülen kişilerin bireysel özellikleri, işletmelerin faa- liyet yılları ve üretim alanları ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

Anketler, baston işletmelerinde görevli olan yetkili kişiler ile birlikte doldurulmuştur. Anketlerin doldurul- masında yardımcı olan kişilerin büyük bir çoğunluğu işletme sahibi (% 68,5), % 26,3’ü usta, % 5,2’si de başkan olmak üzere baston sektöründe üst düzey ve söz sahibi konumunda olan kişilerdir.

Anketlerin doldurulmasında yardımcı olan kişilerin işletmelerdeki görev sürelerinin ortalama 15,3 yıl olma- sı ve % 42,1’inin lise veya yüksek öğretim mezunu olmaları, anketler sırasında doğru bilgilerin alınmasında önemli bir etken olduğu ileri sürülebilir.

İşletmelerin yaklaşık % 20’si beş yıldan daha az süredir, sektörde yer alırken % 53’ü 15 yıldan daha fazla süredir sektörde yer almaktadır. Baston sektöründe 30 yıldan daha fazla süredir yer alan işletmeler de bulunmakta olup, bu işletmelerin oranı da %15’dir.

İşletmelerin %10,5’inin sahibinin kadın olduğu belirlenmiş ve bu işletmelerin bir yıldır baston üretiminde bulunduğu saptanmıştır. Kadın girişimcilerin son yıllarda baston sektöründe faaliyet gösterdiği, saha araştırmasının sonuçlarından bir tanesi olarak ortaya konmuştur.

Değişkenler

Yaş

Cinsiyet

Baston Üretimi Dışında Ek Gelir

Sosyal Güvenlik Durumu

Bastoncular Derneği Üyelik Durumu

Kategori Yüzde

35-40 31,6

41-50 52,6

51+ 15,8

Toplam 100

Erkek 89,5

Kadın 10,5

Toplam 100

Ek geliri olan 36,8

Ek geliri olmayan 63,2

Toplam 100

Bağ-Kur 84,2

Emekli Sandığı 15,8

Toplam 100

Üye 52,6

Üye değil 47,4

Toplam 100

Değişkenler

Eğitim Düzeyi

Baston Üretiminin Toplam Gelir İçindeki Payı

Bastoncular Kooperatifi Üyelik Durumu

Kategori Yüzde

Yüksek öğretim 15,8

Lise 10,5

Meslek Lisesi 15,8

Ortaokul 42,2

İlkokul 15,8

Toplam 100

%100-%75 73,7

%74-%50 5,3

%49-%25 10,5

%24-%1 10,5

Toplam 100

Üye 15,8

Üye değil 84,2

Toplam 100

İşletme sahiplerinden %36,8’inin baston üretimi dışında ek bir gelire sahip oldukları belirlenmiştir. Ek bir gelire sahip olan işletmelerin yarısının sektörde 20 yıldan daha fazla yer aldığı, %33,3’ünün yeni işletme olduğu, %16,7’sinin de on yıllık bir işletme olduğu saptanmıştır.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

İşletmelerin gelirleri içinde baston üretiminin payı incelendiğinde, %73,7’sinin, baston üretiminden elde ettiğigelirlerinin oranı %100 ile %75 arasında değişmektedir. İşletmelerin %21’inin ise, toplam gelirlerinde baston gelirinin payının %50 veya daha az olduğu belirlenmiştir. Bu işletmelerin tamamının, baston üretimi dışında başka ek gelirlerinin olduğu (emekli aylığı vs.) veya baston üretimi dışında üretilen hediyelik eşya- lardan gelirlerinin büyün bir çoğunluğunu elde ettikleri saptanmıştır. Bu durum yapılan ki-kare testine göre de istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p=0,03).

İşletmelerin, bölgede bulunan baston üreticileri kooperatifi ve derneği üyelik durumları incelenmiştir. İşletmelerin %52,6’sının dernek, %15,8’inin kooperatif üyesi olduğu, her iki sivil toplum örgütüne üye olan işletmenin bulunmadığı belirlenmiştir. Dernek üyesi olan işletmelerin, %80’inin 15 yıldan daha fazla yıldır baston sektöründe yer aldığı, %40’ının lise veya daha üstü bir eğitim düzeyine sahip oldukları, %80’inin baston üretimi dışında başka bir ek gelirlerinin bulunmadığı ve %80’inin 45 yaş altında olduğu saptanmıştır. Kooperatif üyesi olan işletmelerin on yıldan daha fazla yıldır baston sektöründe yer aldığı, %66,7’sinin ortaokul mezunu olduğu, yine aynı oranda baston üretimi dışında başka bir ek gelir elde ettikleri ve tamamının 45 yaş ve üstü olduğu belirlenmiştir.

5.3.2 İşletmelerin üretim durumlarına ait bilgiler

İşletmelerin büyük bir çoğunluğu (%78,9) kendi markası ile baston sektöründe yer alırken, %15,8’i hem kendi markası hem de fason üretimolarak, %5,3’ü de sadece fason üretim yaparak baston sektöründe yer almaktadır. Hem kendi markası hem de fason üretim yapan işletmelerin %66,7’si son 2 yıl içinde üretime başlayan işletmeler olduğu belirlenmiştir. İşletmelerin %10,5’inin limited şirket yapısında olduğu belirlen- miştir.

Çizelge 2: İşletmelerin ilçede kurulmasında etkili olan faktörlerin yüzdesel dağılımı

Elverişlilik durumu

a.Hammadde temini

b.İşgücü temini

c.Altyapı yatırımlarının yeterliliği

d.Teşvik imkanları

e.Kendi yörenize veya ilçeye yatırım yapma arzusu

f.Geçmişten gelen alışkanlık ve burada yaşamanız

Hiç elverişsiz

10,5

21,1

36,8

57,9

15,8

5,3

Önem derecesi (%)

Elverişsiz Kararsız Elverişli

5,3 0 31,6

10,5 5,3 36,8

21,1 15,8 10,5

36,8 0 0

10,5 5,3 36,8

0 0 36,8

Çok elverişli

52,6

26,3

15,8

5,3

31,6

57,9

Baston işletmelerinin Devrek İlçesi’nde kurulmasında en önemli faktörün geçmişten gelen alışkanlıklar ve bölge insanı olmasından kaynaklandığı belirlenmiştir. Bölgenin teşvik imkanlarının yetersiz olması ve işgü- cü temininde yaşanılan sıkıntılar, öne çıkan sorunların başında gelmektedir.

Son on yılda kurulan baston işletmelerinin, ilçede kurulmalarında etkili olan faktörlerin hammadde temi- ninin kolay olması, işgücü teminindeki kolaylıklar (deneyimli ustaları kendi işletmelerinde çalıştırmaları), kendi bölgelerine yatırım yapma isteklilikleri en önemliler olarak ön plan çıkmaktadır. Baston üretimi dı- şında başka gelir kaynaklarına sahip olan işletmeler, işgücü temininde zorluklar yaşarken, başka ek geliri olmayan işletmelerde ise iş gücü temininde yaşanan güçlükler nispeten daha az olmaktadır. Baston üretimi dışında gelire sahip olan işletmelerin %70’i kendi bölgelerine yatırım yapma arzusu ile işletmelerini açar- ken, bu oran baston üretimi dışında ek geliri olmayan işletmelerde %60’a düşmektedir.

Baston üretiminde deneyime sahip olan işletmelerin (15 yıldan fazla süredir sektörde olan işletmeler) geç- mişten gelen alışkanlıkları nedeniyle, ilçede üretim yaptıkları belirlenmiştir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Baston derneği üyesi olan işletmelerin %90’ını hammadde teminin kolaylığı nedeni ile işletmelerinin böl- gede kurulmasında önemli bir etken olduğunu belirtirken, bu oran dernek üyesi olmayanlarda ise %77 olarak belirlenmiştir. Diğer faktörlerin ise dernek üyesi olup olmama ile bir ilişkisinin olmadığı saptanmıştır. Benzer durum işletmelerin, baston kooperatifine üye olma durumlarında da görülmektedir.

Kadın girişimcilerin geçmişten gelen alışkanlık ve bölge insanı olmalarından dolayı sektörde yer aldıkları belirlenmiştir.

Şekil 1: İşletme başına düşen ortalama çalışan sayısı

Baston üretiminde yer alan işletmelerde çalışan personel sayısı incelendiğinde, işletme başına ortalama 2,42 kişi düşmektedir. İşletme başına çalışan kadın sayısı ise son derece düşüktür. Baston sektöründe uzun süredir faaliyet gösteren işletmelerin ortalama personel sayısı yüksekken, özellikle kadın çalışanı olan işlet- melerin ise daha yeni işletmeler olması dikkati çeken bir noktadır.

İşletmelerde çalışan personelin görev dağılımı incelendiğinde, işletmelerin %78,9’unda personeli baston ustaları oluşturmakta (bu işletmelerde işletme sahibi aynı zamanda baston ustası olarak görev almaktadır), %10,5’inde baston ustasının yanında çırak yer almakta, %5,3’ünde çırak ve yardımcı personel çalışmakta ve yine %5,3’ünde de baston ustası, kalfa ve çırak birlikte çalışmaktadır.

Baston işletmelerinin faaliyetleri sırasında önemli kararları, genellikle işletme sahibi verirken, işletmele- rin %36,8’sinde baston ustalarının fikirleri de işletme sahipleri tarafından dikkate alınmaktadır. Ancak bu durum yanıltıcı olabilir, çünkü bu işletmelerde baston ustaları aynı zamanda işletme sahibi olduklarından dolayı kararın gene işletme sahibi tarafından verilmiş olabileceği düşünülebilir.Özellikle geçmiş deneyimi fazla olan ve limited şirket konumunda olan işletmelerde,kararlar, işletme sahibinin yanı sıra ustaların da görüşleri alınarak alınmaktadır.

Şekil 2: Baston işletmelerinin ürün çeşitlerinin yüzde dağılımı

* Toplam yüzden fazladır çünkü bir işletme birden fazla ürün üretimi yapmaktadır.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Baston işletmelerin büyük bir çoğunluğu el yapımı baston üretimi yapmaktadırlar. El yapımı baston üretimi dışında, makine/el yapımı karışık baston üretimi de sektör içinde, son yıllarda kurulan işletmeler başta ol- mak üzere, yaygınlaşmaktadır. 2013 yılında (beyan edilen üretim rakamları doğrultusunda) toplam 30.000 adet makine/el yapımı baston üretimi yapılmış ve bunun 24.990 adedi satılmıştır. Ortalama bir adet basto- nun satış fiyatı ise 32,14 TL olarak belirlenmiştir. Makine/el yapımı baston üretimi yapan işletmeler, ortala- ma 4.286 adet baston üretimi gerçekleştirilmiştir.

Devrek İlçesi’nde 2013 yılında, anketlerden elde edilen veriler doğrultusunda 11.610 adet el yapımı baston üretimi gerçekleştirilmiş, bunun 10.430 tanesi satılmıştır. Ortalama bir adet el yapımı bastonun fiyatı 52,66 TL olarak saptanmıştır. El yapımı baston üretimi ise, işletme başına ortalama 774 adet olarak gerçekleşmiş- tir.

Ayrıca ilçede 2013 yılında 1.300 adet büyük baston (fiyatı 45 TL), 2.500 adet de küçük baston (fiyatı 8TL) üretimi gerçekleştirilmiş ve bu bastonların tamamı satılmıştır.

Baston üretimi yapan işletmelerin gelirlerini artırmaya yönelik olarak hediyelik eşya üretimi veya sandalye üretiminde de bulundukları saptanmıştır. Bu işletmeler 2013 yılında 4.540 adet hediyelik eşya ve 1.000 adet sandalye üretimi gerçekleştirmişlerdir.

Baston işletmelerinin ilçe dışında üretim birimleri bulunmamaktadır. İşletmelerin %68,4’ü talebe göre, %36,8’i de siparişe göre ürünlerini üretmektedirler.

Çizelge 3: İşletmelerin üretim faaliyetlerinde kullandıkları teknoloji edinim biçimlerinin yüzde dağılımı

Edinim Biçimi

1. Piyasada uzun süredir var olan teknoloji (rakiplerin kullandığı)

Önceki ustalar
Aile
Ar-Ge çalışmaları sonucunda kendimiz elde ettik
Patent, lisans vb. satın alarak

Hiç önemli Önemli Belirsiz Önemli Çok

değil değil

önemli

10,5 5,3 5,3 36,8 42,1

5,3 0 0 31,6 63,2

57,9 0 0 15,8 26,3

57,9 10,5 0 5,3 26,3

89,505,305,3

Baston üretiminde bulunan işletmeler kullandıkları teknolojileri geçmişte yaşamış/yaşayan ustalar yolu ile edinmişlerdir. Uzun zamandan bu yana süre gelen bu teknoloji ediniminin dışındaki herhangi bir edinim şeklinin, ilçede söz konusu olmadığı, anketler sonucunda elde edilmiştir.

Baston üreticilerinin kullanmış oldukları teknolojinin özellikleri de irdelenmiştir. İşletmelerin %36,8’sinin teknolojilerinin yakın bir gelecekte değişmesi gerektiği, %31,6’sının eski/oldukça eski olduğu saptanmıştır. İşletmelerin %31,6’sınında yakın zamanda güncellendiği veya oldukça yeni olduğu belirlenmiştir. Teknoloji- leri yeni olan işletmelerin yeni kurulan işletmelerin yanında dokuz ve otuz yıllık işletmeler olduğu, üzerinde durulması gereken bir konudur. Uzun yıllardır sektörde faaliyet gösteren işletmelerin teknolojilerini gün- cellemediği ileri sürülebilir. Bunları sebebi ise aşağıdaki çizelge incelendiğinde daha net ortaya konabilir.

Çizelge 4: İşletmelerin teknik donanımlarındaki eksikliklerinin yüzde dağılımı

EKSİKLİKLER

1. Üretim hattındaki makine eksikliği

2. Ambalajlama teknikleri eksikliği

Kapasite yetersizliği
Yeni teknoloji eksikliği

Kesinlikle katılmıyorum

5,3

15,8

10,5

5,3

Katılmıyorum Belirsiz Katılıyorum

Kesinlikle katılıyorum

21,1 10,5 21,1 42,1

15,8 10,5 15,8 42,1

21,1 0 26,3 42,1

10,5 5,3 31,6 47,4

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

İşletmelerin teknik donanımlarının eski ve yetersiz olmasının en önemli nedenini, yeni teknoloji eksikliği veya yeni teknolojilerin yeterince bilinmediği faktörü oluşturmaktadır. Yeni teknoloji eksikliğini, sırasıyla kapasite yetersizliği, makine eksikliği ve ambalajlamadaki eksiklikler izlemektedir.

İşletmelerin, üretim sırasında Türkiye’de uygulanan teşvik desteklerinden yararlanıp yararlanmadıkları araştırılmıştır. Farklı kurumlar tarafından verilen teşvik destekleri bulunmasına karşın, baston üretiminde bulunan işletmelerin sadece %10,5’i teşviklerden yararlanmıştır. Bu işletmelerin KOSGEB ve el sanatları için vergi muafiyeti teşviklerinden yararlandıkları belirlenmiştir. Diğer işletmelerin bu teşviklerden yararlanmamalarının iki temel nedeni olabilir. Bunlardan birincisi işletmelerin teşviklere ihtiyacı olmaması, ikinciside teşviklerden haberdar olmamaları veya nasıl başvuracaklarını bilememeleridir. Saha gözlemleri sonucunda, ikinci nedenin, teşviklerden yararlanamamada en önemli etken olduğu gözlenmiştir.

5.3.3 İşletmelerin pazarlama durumlarına ait bilgiler

Bir ürünün üretilmesinin yanı sıra pazarlanmasıda işletme ve yan sektörler içinde çok önemlidir. Ürünlerin, yurt içi ve dışına satışı görülmektedir.

Baston üreten işletmelerin %47,4’ü iç pazara toptan satış yaparken, %57,9’u da kapıdan satış yaparak ürün- lerinin pazarlanmasını sağlamaktadır.

Özellikle el yapımı bastonların, farklı ülkelerden alıcıları olması beklenirken sadece işletmelerin %10,5’i ihracat yapmaktadır. İhracat özelliği olan özellikle el yapımı bastonların neden ihracat edilemediği incelenmiş ve aşağıdaki çizelgede nedenler irdelenmiştir.

Çizelge 5: İşletmelerin ihracat yapmama nedenlerinin yüzde dağılımları

NEDENLER

Satış yapacak pazar bulamama
Dış piyasada rekabetin zorluğu
İç pazarın daha karlı olması
Kapasite ve teknoloji yetersizliği
Bürokratik engeller
İhracat bilgi eksikliği
Organizasyon yetersizliği

Kesinlikle Katılmıyorum Belirsiz katılmıyorum

10,5 10,5 5,3

10,5 10,5 15,8

31,6 31,6 15,8

15,8 5,3 5,3

10,5 10,5 31,6

5,3 5,3 10,5

0 0 10,5

Katılıyorum Kesinlikle katılıyorum

15,8 57,9

5,3 57,9

0 21,1

31,6 42,1

15,8 31,6

36,8 42,1

21,1 68,4

İşletmelerin ihracat yapamamalarının önemli 2 nedeni olduğu belirlenmiştir. İhracat yapacak organizasyon olmaması ve ihracat konusunda işletmelerin bilgi eksikliğidir.

Şekil 3: İşletmelerin ürünlerini satmış oldukları işletme türlerine göre dağılım

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Baston üretimi yapan işletmelerin %63,2’si el veya makine üretimi bastonlarını İstanbul, Zonguldak ve Düzce’de bulunan toptancılara satarken, %31,6’sı bu illerde veya ilçe içindeki perakendecilere ürünlerini satmaktadır. Doğrudan kendi imkanları ile satış yapan işletmelerin oranı %63,’2’dir. Kooperatife ürünlerini satan işletmelerin oranıda %5,3’tür.

İşletmelerin %52,6’sının pazarlama çalışmaları sırasında herhangi bir sorunla karşılaşmadıkları belirlenmiş olup, bu işletmelerin çoğunluğunun kendi imkanları ile doğrudan satış yapan işletmeler olduğu saptanmış- tır. Sorunu bulunmayan işletmeler dışındaki işletmelerin en büyük pazarlama sorunları sırasıyla nakliye, teslimat süresi ve depolama sorunları olarak belirlenmiştir.

İşletmelerin ürünlerini pazarlarken kullanmış oldukları tanıtım faaliyetleri incelenmiştir. Buna göre, işletmelerin ağırlıklı olarak kullandıkları tanıtım materyallerinin sırasıyla ürün numuneleri (%31,6), web sitesi (%26,3), firma broşürleri (%15,8), toptancı ve perakendecilere satış özendirme (%15,8), basın ve yayın yoluyla reklam (%15,8) ve ticari fuarlar (%15,8) oluşturmaktadır.

Çizelge 6: İşletmelerin pazarlama sürecinde karşılaştıkları genel sorunların yüzde dağılımı

SORUNLAR

Hiç önemli Önemli Belirsiz Önemli Çok

değil değil

önemli

1.Pazarı iyi tanımamak

21,1 0 10,5 31,6 36,8

5,3 0 10,5 47,4 36,8

5,3 0 10,5 31,6 52,6

10,5 0 5,3 21,1 63,2

26,3 10,5 10,5 21,1 31,6

21,1 5,3 15,8 15,8 42,1

2.Pazar oluşturmak için önemli harcamalarda bulunmak

3.Reklam satış geliştirme vb. tutundurma metotlarının masraflı olması

4.Kalifiye pazarlama elemanına sahip olmamak

5.Dağıtımda karşılaşılan sorunlar

6.Pazardaki istikrarsızlık

İşletmelerin pazarlama sürecinde karşılaştıkları en büyük sorun reklam masraflarının yüksek olması ve kalifiye pazarlama elemanına sahip olmamalarıdır. Pazarı iyi tanımama ve pazardaki istikrarsızlıklar, işletmelerin pazarlama sürecinde nadiren karşılaştıkları sorunlar olarak ortaya çıkmıştır.

5.3.4 İşletmelerin rekabetçilik durumlarına ait bilgiler

İşletmelerin %68,4’ü Devrek’te ve diğer bölgelerde bulunan diğer bastoncularla beraber Çin’i en büyük rakip olarak görmektedirler. Özellikle yıllık üretim miktarı düşük olan el yapımı baston işletmelerinin tamamına yakını Çin’i, kendileri açısından rakip ve tehdit olarak gördüklerini belirtmişlerdir.

Şekil 4: İşletmelerin ürettiği ürünlerdeki rekabet edebilirliğini etkileyen faktörlerin yüzdesel gösterimi

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Baston üreten işletmelerin rekabet edebilirliğini kısıtlayan faktörlerin başında özellikle el bastonunun ko- leksiyonculara yönelik özel ürün olması gelmektedir. Bu faktörün özellikle Çin’i kendilerine rakip gören baston üreticilerinin tamamında ön plana çıktığı saptanmıştır. Ürün kalitesi, devlet teşvikleri ve maliyetler diğer etkili olan faktörlerdir. Maliyet faktörünün geri sıralarda yer alması, maliyetlerin artmasının veya azalmasının baston üretimine doğrudan olumlu veya olumsuz bir etki yapmayacağı sonucunu ortaya çıkar- maktadır.

5.3.5 İşletmelerin “baston sektörü” hakkındaki düşünceleri

İşletmelerin Devrek Evi hakkında bilgileri olup olmadığı irdelenmiştir. İşletmelerin %63,2’si Devrek Evi hakkında bilgiye sahip iken, %36,8’sinin bir bilgisi olmadığı belirlenmiştir.

İşletmelerin %94,7’si bastoncular çarşısında yer almak isterken, bazı endişelerini de belirtmişlerdir. Bu endişe ve eleştirilerinin başında, çarşının fiziki ve alt yapı olanaklarının yetersiz olması nedeniyle özellikle çarşıya gelen/gelecek turların geri dönmesine neden olduğu yönündedir.

Baston üretiminin hammaddesi olan kızılcık ağacını, yer gösterildiği taktirde üretmek isteyen işletmelerin oranı %79 olarak saptanmıştır. Kızılcık ağacı üretiminde bulunmak istemeyen işletmelerin, yeterli sayıda işçilerinin olmaması veya baston üretim miktarlarının düşük olmasından kaynaklandığı belirlenmiştir.

Önümüzdeki yıllarda işletmelerin, %68,4’ü baston üretimini, %15,8’i mekan sayısını, %31,6’sı işgüçlerini, %42,1’i sermayelerini, %36,8’i teknolojilerini yenileyeceklerini ve %36,8’i de satış yerleri sayılarını artıracaklarını belirtmişlerdir. İşletmelerin üretim ve pazarlama süreçlerindeki kimi faktörlerini artırma is- teklilikleri, bastonculuk sektörü için ileriye dönük umut verici nicel veriler olduğu ileri sürülebilir.

6) HAMMADDE ÜRETİMİ İLE İLGİLİ GENEL DURUM

Devrek bastonunun hammaddesi olan kızılcık ağacının yöredeki potansiyeli oldukça yüksektir. Mevcut du- rumda var olan hammadde potansiyeli, hali hazırda Orman İşletme Müdürlüğü tarafından yürütülen ‘Kı- zılcık Envanter ve Eylem Planı Çalışması’ sonucunda netleşecek olmakla birlikte, alınan ön bilgiler, yörede yıllık 10 ton civarında kızılcık ağacı üretim potansiyeli olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın Haziran 2014’te tamamlanması hedeflenmiştir.

Hali hazırda kızılcık ağacı kesimiçoğunlukla yöre köylüleri tarafından gözetimsiz olarak yapılmaktadır. Ya- pılan görüşmelerde köylünün genel anlamda bilinçli şekilde kesim yapmakta olduğu belirtilmiş olmasına rağmen, bu durum bir yandan envanter takibini zorlaştırması diğer yandan da işlemlerin kayıt alınmasına imkan vermemesi açısından sorun yaratmaktadır.

Zonguldak Valiliği tarafından BAKKA bünyesinde yapılan toplantıda,kızılcık ağacının üretim ve kesiminin yine köylüler tarafından Orman İşletme Müdürlüğü gözetiminde yapılması veyahut bu işin Bastoncular Derneğine ihale edilerek dernek üyesi baston ustalarının ağacı kendilerinin yetiştirip kesmesi şeklinde ya- pılması tartışılmıştır. Toplantıda ikinci alternatif üzerinde prensip kararı alınmıştır.

Yörenin haricinde, benzer bitki örtüsüne sahip Bartın ve Karabük illerinde var olan kızılcık ağacı potansiye- linin de bu illerde baston üretimi olmamasından ötürü Devrek bastonculuğuna kazandırılması hedeflen- mektedir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

7) BASTONCULUĞUN GELİŞİM EKSENİ, ÖNCELİK VE TEDBİRLER

Devrek bastonu, özelliğini hammaddesi ile buna uygulanan sanatsal ve yerel kültür birikiminden almak- tadır. Yapılış ve taşıdığı değer nedeniyle, kullanım amaçlı alınabileceği gibi hediye olarak da sunulabilir ve kolleksiyonlarda yer alır.

Devrek’te birbirinden güzel örneklerle baston yapımı, özellikli bir meslek durumundadır. Baston yapımı bilgi ve becerinin yanı sıra büyük sabır ister. Günümüzde Devrek’te bastonculuk, yapım geleneği sürmekte ve birbirinden güzel örneklerle, özel ve gözde bir meslek özelliğini sürdürmektedir. Devrek’li ustaların el emeği ile oluşturduğu bastonlar onların göz nurunu, zevkini simgelediği gibi sanat ile zanaatı da bir arada gözler önüne serer. Yapımcıları tarafından, Karabük İli’nin Yenice İlçesi ile Bolu İli Mengen İlçesi arasındaki 70 km‘lik bir orman sınırında yetişen kızılcık ağacının, Devrek bastonu yapımına uygun olduğunu belirtilmektedir.

Öncelikle esnek bir ağaç olan kızılcık ağacı kesilir, Aralık ve Şubat aylarında suyu çekilen kızılcığın dalları ayıklanır ve elde edilen parçalar bir yıl bekletilir.

Ekmek fırınlarında eğrilikleri düzeltilen dallar tornadan geçirilir ve bastona veri- lecek şekil belirlenir. Ardından testere ile üzerinde yivler açılır, eğe yardımı ile sistire, zımpara işlemleri yapılarak desen ve figür- ler ortaya çıkarılır. Bu, el ile yapılan üretim şekli olup, üretim sayısı da üzerindeki de- sen/desenlere göre belirlenmektedir. Gün- de 2 taneden 10günde 1 taneye kadar üre- tim sayısı değişmektedir. Ancak seri ve sayı olarak daha fazla üretim talep edildiğinde, makine ile çalışma daha fazla olmaktadır. Bu şekilde desenler de makine tarafından yapılmakta olup, temizleme ve boya, cila, vernik gibi işlemler el ile yapılmaktadır.

Bastonun hammaddesi Kızılcık sopası

Bastoncular Çarşısındaki üretim atölyelerinden görüntüler

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Devrek bastonunun gövdesi kızılcık, sapı ise ceviz ağacından yapılır. Biçim olarak, bir ağaca helezon biçi- minde dolanmış, başları sap kısmına doğru olan iki yılandır. Sapı, klasik yarım yuvarlak biçimdeki baston sapıdır. Ayrıca “yılan, atmaca, ördek, atbaşı, keçi ayağı” gibi saplar da yapılır. Devrek bastonunun boyası kezzapla, desen ve motifleri çini mürekkebi ve dağlama yöntemi ile işlenir. Bazı baston ustaları, sipariş üze- rine gümüş ve sedef gibi kıymetli taşlar işleyerek çok özel ve değerli bastonlar da yaparlar.

Devrek bastonu 3 kısımdan oluşur;

1. Sap: Ceviz, dış budak, gürgen, mağun, cimşir, kayın, dut gibi sert ağaçların yani sıra gümüş, pirinç gibi metal, manda boynuzu gibi kemik saplar da kullanılır.Bu ağaçların önemli bir miktarı yöre ormanlarından temin edilebilmektedir.

2. Gövde: Devrek Bastonunun ana ham maddesi yöre ormanlarında yetişen kızılcık ağacıdır. Kızılcık ağacı işlenebilirliği, sağlamlığı, sertliği ile oyma yapmaya, eğilmeye ve her türlü oyma işlemi için de uygundur.

3. Uç (yere basan korumalık): Genelde manda boynuzundan takılır. Ama son yıllarda ustala- rının işlerini bırakmasına bağlı olarak da boynuz ucu yeteri kadar ve kaliteli gelmediğinden, kulla- nılması rahat sert plastikler de kullanılmaktadır. Manda boynuzu fiyat olarak da diğerlerine göre daha pahalı olmaktadır.

7.1 Baston satış

Devrek içinde net sayı bilinmemekle birlikte, takriben 15.000 – 16.000 civarında baston üretilmekte ve satılmaktadır. Üretim ağırlıklı olarak birkaç büyük üreticinin ve kooperatifin arasında bölünmektedir. Bunun haricinde kendi işyerinde satan küçük boy işletmeler ile evinde üretim yapan kadın ve emeklilerin ürettiği ürünler de bulunmaktadır.

İlçenin değişik yerlerindeki üretim ve satış merkezlerinin yanında (bunlar genellikle eski bastonculardır ve ağırlıklı olarak el yapımı ürünler satmaktadırlar) 1995 yılında açılan “Bastoncular Çarşısı” içindeki değişik dükkanlarda da ziyaretçiler için değişik bastonlar bulunmaktadır.

Bastoncular Çarşısından görüntüler

Devrek’te şu anda değişik yerlere kayıtlı 60 civarında baston üreticisi, baston satıcısı bulunmaktadır. Ancak açılan kurslar, kişisel yetiştirmeler ile bölgede başka şekillerde baston üretim ve satışı da gerçekleşmekte- dir. Evlerinde üretip, dışarıya satan ya da kayıtlı satış merkezlerine veren ev kadınları ve emekliler bunun en belirgin örneğidir. İlçede bu şekilde üreticiler de dikkate alınırsa 100 aşkın üretici bulunmaktadır; açılan kurslar ve ev kadınları ile emeklilerin ek gelir sağlama çabaları içinde bu sayının günden güne artacağı düşünülmektedir. Ancak bu üretim ve satışlar baston sektörünün gelişmesine önemli bir katkı sağlayama- yacaktır.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Bastoncular çarşısı içinde bulunan işletmeler satışlarının büyük bir çoğunluğunu (%90) çarşıyı ziyarete ge- lenlere yapmaktadır. Kooperatifin de burada olması, çarşının üretim ve satış hacmini artırmaktadır. Kalan %10 da buradan yapılan anlaşmalar doğrultusunda yapılan toptan satışlar olmaktadır. 14 üyesi bulunan Kooperatif, aynı zamanda kendi ürünleri için, “Marka Tescil Belgesi” de almış olup, çeşitli bağlantılar ile yurt içi ve dışına da ürün göndermektedir. Çarşıdan alışveriş yapılabilmesi için Belediye, cadde üzerindeki belli bir bölgeyi tur otobüslerinin park edebilmesi için ayırmıştır. Ancak buraya, dışarıdan gelen özel araç- ların park edebilmesi mümkün olmamaktadır. Ayrıca çarşı girişindeki tuvaletler gerek girişteki görüntüsü, gerekse de kirli olduğu için olumsuz bir görüntü sergilemekte ve satışları olumsuz yönde etkilemektedir.

Çarşı dışındaki en büyük üretici Işık Bastonculuk’tur. Işık Bastonculuk, hem Devrek’in en eski hem de en büyük baston üreticisidir. Devrek içi satışlarının yanısıra, yurt içi ve dışında çeşitli toptancılar aracılığı da satış yapmaktadır. Özellikle yurt dışında fuarlara da katılım gösteren işletme, ürünlerini buralarda da satışa sunmaktadır. Işık Bastonculuk bünyesinde özel üretimler de yapılmaktadır. Bastoncular Çarşısı dışındaki üretici ve satıcılar ilçe içinde çeşitli yerlerde ikamet etmekte olup, son dönemlerde tur satışlarından yeteri kadar yararlanamamaktadır. Bunun en büyük nedeni otobüslerin bu bölgelere gidememesidir. Işık Bas- tonculuk en büyük ortağı Tansel Işık aynı zamanda “Devrek Bastonculuğu Yaşatma ve Geliştirme Derneği” başkanlığını da yürütmekte olup, Kooperatif, “Coğrafi İşaret Tescil Belgesi”ne de sahiptir. 60 üzerinde resmi üyesi olan Kooperatif’in aktif üye sayısı 15 civarındadır.

Çelebi Bastonculuk’tan bir vitrin görüntüsü Çelebi Bastonculuk dıştan görünüm

Devrek’in diğer önemli işletmelerinden “Çelebi Bastonculuk” ise, kurucusu Münteka Çelebi’nin sektöre kattıkları ile sektörün yönlendiricisi durumundadır. Mevcut durumda çocukları ve gelini ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Daha çok el yapımı, özel ürünleri ile öne çıkan bu kuruluşun konumu, aynı sokak üzerinde kurulan pazar yeri ile değerini kaybetmektedir.

8) DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR

Mevcut durum verileri incelendiğinde, Devrek bastonunun hakettiği yerde bulunmadığı açıkça görülmektedir. Bastoncularla yapılan görüşmeler analiz edildiğinde, bir görüş üretim yetersizliğinden bahsetmektedir. Ancak üretim satışa bağlı olarak gelişen bir olgudur ve mevcut durumda bilinçli, sistemli bir pazarlama politikası yürütülmediği için satışlar ve buna bağlı olarak da üretim gelişmemektedir.

Pazarlama faaliyetleri için ilk adımda yapılması gereken, tüm ilgili birimlerin ortak bir vizyon ve buna bağlı olarak hedefler doğrultusunda çalışmalarının sağlanmasıdır. Bunun için arama konferansları ve ortak akıl toplantıları yapılmalı, çalışma programı net olarak belirlenmelidir. “Mevcut Durum Analizi” içinde yer alan GZFT (SWOT) analizi maddeleri incelendiğinde güçlü tarafta belirtilen hususlarla zayıflıklar/geliştirilmesi gereken yönlerin üzerine gidilmesi gerekmektedir.7

Yapılan çalışmalar ağırlıklı olarak üretimin artırılması üzerine kurulmuştur ancak üretimin artması öncelikle satışların artmasına bağlıdır. Bunun için çalışmalar öncelikle marka bilinirliği üzerine kurulmalıdır. Geniş kitlelere ulaşmak bunun en doğru yoludur. Türkiye’de bulunan benzer büyüklükte ve özellikteki ilçe ve beldeler ve buralarda gerçekleştirilen festival ve şenlikler hakkında medyada çıkan haberler incelenmeli ve buna göre aynı doğrultuda ya da farklı biçimlerde haber çalışmaları yapılmalıdır. Bunlara örnek olarak;

7)Mevcut Durum Analizi içinde yer alan “Sorunlar – Çözümler” kısmındaki bilgilerden yararlanılabilir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

TSO

1986

Beypazarı ve Yöresi Şenlikleri, Çubuk Turşu Festivali, Alaçatı Ot Festivali, Malatya Kayısı Festivali, Safranbolu Festivalleri, vb. verilebilir. Medya ilişkileri yönetimi, yerel medya ile sınırlı kalmamalı, bu örneklerde olduğu gibi ulusal ve hatta uluslararası medyayı da kapsamalıdır.

Ulusal medyada yer alabilmenin yolu ilçeye ve özellikle Baston Festivali’ne yeni bir soluk getirmekten ge- çecektir; yeni oluşturulan alanın değişik yönleri ile tanıtılması, müzenin varlığı, baston sanatının tarihçesi, ödüllü yarışmalar düzenlenmesi, halkın sevdiği ünlü isimlerin ve kanaat önderlerinin festivale davet edil- mesi gibi hususlar bu kapsamda değerlendirilmelidir.

Bunlar haricinde Devrek Bastonunun tarihçesini, yapımını ve özelliklerini anlatan, fotoğraflı, herkesin an- layacağı dilde bir kitap çıkartılması ve bu kitabın da medyada tanıtımının yapılması mümkün olabilecektir. Oluşturulması planlanan Baston Evi içinde yer alan işletmelere ait açıklayıcı bir katalog da bu kitapta yer almalıdır.

Medya ilişkileri yönetiminde bastonun kültürel ve hediyelik eşya değerinin kamuoyuna doğru şekilde an- latılması gerekmektedir.

Bir önemli nokta da daha önce de belirtildiği gibi tur şirketlerinin, acentelerin turlarının içine Devrek’i/ Devrek’te bir mola koymaları ve gidiş yolunda Devrek’e uğramalarının sağlanması, böylece ziyaretçilerin baston alımlarını burada yapmaları gerçekleştirilmelidir. Bunun için bölgeye tur düzenleyen önemli acen- teler ile görüşülmeli, yapılmakta olan değişiklikler, yeni oluşturulacak alan, yeni kurulacak Baston Evi ve yukarıda anlatılan komisyon sistemi tüm detayları ile anlatılmalıdır. Bu görüşmelerin de Baston Evi yönetim birimi tarafından sağlanması ve buna göre acentelerin taleplerinin de karşılanması gerekmektedir. Dönüş yolunda Devrek’e uğrayan turlar içinde de tur rehberlerinin bilgilendirilmesi ve ziyaretçilerin baston alımı için Devrek’e yönlendirilmeleri sağlanmalıdır.

İlçe girişinde bulunan mevcut iki adet baston, bu kadar önemli bir tarihi, el işçiliği ve sanatı olan Devrek bastonculuğunu anlatmakta yetersiz kalmaktadır. Hem basit, hem ilgi çekicilikten ve estetikten uzak bir görünüm sergilemektedir.

Bu iki bastonun yerine, oluşturulması planlanan Devrek Baston Evi ile eş zamanlı olarak yeni bir giriş sem- bolü yapılmalıdır. Örnek olarak, büyükçe bir kova-saksı içinde rengarenk pek çok ahşap Devrek bastonu verilebilir. Bu bastonların boyanmasında ilçenin ve civar köy ve kasabaların çocukları, sanatçıları yer alabi- lecek, bu faaliyet ile başlı başına bir haber değeri yaratılabilecektir. İlçe girişinde bu eserle beraber “Baston Diyarı Devrek’e Hoş Geldiniz” gibi bir ibare mutlaka yer almalıdır.

Mevcut durumda ilçede çok sayıda usta üretici ve profesyonelce çalışan baston işletmesi bulunmazken, 2 ayrı birliktelik oluşmuştur. Kooperatif ve Dernek çatısı altında bulunan üreticilerin/işletmelerin acilen tek bir çatı altında birleşmesi ve ortak hareket bilincinin geliştirilmesi gerekmektedir.

Devrek Bastonculuğu Mevcut Durum Analizi, Envanter Çalışması

ilk ni

Medya

İlgili