Mevsiminde bol olarak yetişen sebze ve meyvelerin talep fazlası olan kısmının saklanarak yılın geri kalan kısmında tüketiciye arzını sağlayabilmek için bu ürünlerin uygun koşullarda tazeliğini yitirmeden saklanabilmesini gerektirmektedir. Ayrıca sıcakta durması halinde bozulabilen gıda ürünlerinin de uygun koşullarda saklanabilmesi ve tüketim zamanında piyasaya arz edilebilmesi gerekir. Gıdaların uygun koşullarda saklanabilmesi için soğuk hava deposu altyapılarına ihtayaç vardır. Soğuk hava deposu, gıda maddelerinin bozulmadan uzun süre depolanabilmesini ve muhafaza edilmesini sağlayan bir altyapıdır. Soğuk hava deposu sayesine saklanabilir özellikteki ürünler 12 ay boyunca tüketiciye ulaştırılabilmektedir.

Soğuk hava depoları farklı yatırım ve işletme senaryoları ile kurulmaktadır.

1. Sadece soğutma hizmeti sunma: Üçüncü kişilere soğuk depolama hizmeti veren işletmeler için herhangi bir ürün alımına gerek yoktur ve işletme gelirleri depolama hizmetinden sağlanmaktadır.
2. Piyasaya ürün satışı: Piyasadan ürün satın alıp soğuk hava deposunda bir müddet sakladıktan sonra piyasaya satışını sağlayan soğuk hava depoları için gelir kaynağı satılan ürünlerden elde edilen gelirdir.
3. Ürün-hizmet karması: Hem üçüncü kişilere soğuk depolama hizmeti sunulması hem de piyasadan ürün alınarak belirli süre depolanması sonrasında piyasaya satışından gelir elde edilmesi.

Soğuk hava deposunda üretilen ürün ve hizmetler

Soğuk hava deposu ile sağlanan temel hizmetler; soğukta deplama ve dondurarak muhafaza hizmetidir. Her gıda ürünleri grubu için uygun sıcaklıkta muhafaza ve depolama hizmeti sunulur. Soğuk hava depolarında saklanan gıda ürün grupları aşağıdaki gibidir:

• Yaş meyve-sebzenin soğuk ortamda muhafazası,
• Balık vb. su ürünleri
• Süt ürünleri (peynir, yoğur vb. )
• Et ürünleri (kırmızı et, beyaz et vb.)
• Kimyasal ürünler,
• Medikal ürünler,
• ve diğer ürün grupları.

Soğuk hava deposu işletenler, bu hizmetleri piyasaya sunabileceği gibi, kendileri de uygun zamanda ve fiyatta ürün satın alıp, belirli bir süre muhafaza ettikten sonra arzın düşük olduğu veya talebin yüksek olduğu zamanlarda bu ürünleri piyasaya sunabilir ve bu şekilde gelir elde edebilir.

Soğuk hava depolarında ayrıca bu üretimi yapılmaktadır. Üretilen kalıp buzlar; başta unlu mamullerin soğutma amacıyla hamurlarında, ve ısı düşürme amacıyla kimya, inşaat-beton ve kaplama sanayi gibi soğutma proses tanklarında ısı düşürmekte kullanılmaktadır.

Soğuk hava depolamada hammadde ve yardımcı malzeme gereksinimi

Soğuk hava deposu ile üçünci kişilere soğuk depolama hizmet verilmesi durumunda herhangi bir hammadde gideri yoktur. Ancak, soğuk hava deposu işletmesi sahibinin kendisi de piyasadan ürün alıp soğuk depolamadan sonra piyasaya sunacak ise satınalınan ürünler hammadde olarak kabul edilecektir.

Tesiste muhafaza edilecek ürünlerin dağılmaması için zaman zaman; streç film, çuval, plastik kasa, karton koli gibi malzemeler kullanılmaktadır.

Potansiyel müşteriler

Soğuk hava deposunda saklanabilen ürünleri tüketen veya piyasaya sunan her işletme potansiyel bir müşteridir. Bunlar; otel, restoran, yurt, konaklama tesisleri, gıda işleme tesisleri, gıda toptancıları, hipermarketler, süpermarketler ve diğer işlemelerdir.

Soğuk hava depolarının yoğun olarak kullanıldığı alanlar aşağıda listelenmektedir:

• Yaş meyve ve sebze sektörü
• Sebze, meyve ve her türlü gıda maddeleri işleme tesisleri
• Kurutulmuş meyveler
• Et ve et ürünleri işleme ve muhafaza tesisleri
• Süt ve süt ürünleri işleme ve muhafaza tesisleri
• Dondurma ve dondurulmuş gıda maddeleri işleme tesisleri
• Pastaneler, unlu mamul üretim tesis ve işletmeleri
• Çikolata, yağ vs. Maddelerin üretim tesis ve işletmeleri
• Deniz mahsulleri muhafaza ve işleme tesisleri
• İlaç, tıbbi malzeme depolama ve muhafaza sektörü
• Hijyenik üretim tesisleri.

Soğuk hava deposu için teknik altyapı

Soğuk hava deposu için ana altyapı; uygun genişlikte kapalı alan ve soğutmada kullanılan makine ve ekipmanlardır. Makine ekipman olarak; merkezi veya split soğutma sistemleri, endüstriyel paneller, seksiyonel/depo kapıları, basınç dengeleme cihazları, aydınlatma armatürleri, hidrolik rampa, trafo, kantar, forklift ve diğer makine ve ekipmanlardır.

Soğuk hava deposu için kuruluş yeri seçimi

Kuruluş yeri seçiminde öncelikle hedef bölge seçimi yapılmalıdır. Daha sonra hedef bölge içerisinde soğuk hava deposu kurulumuna uygun bir yer seçimi yapılmalıdır. Kuruluş yeri seçiminde dikkate alınan unsurlar aşağıdaki gibidir:

• Soğuk hava depolama hizmetlerine olan talep düzeyi (gıda işleme tesisi sayısı vb.),
• Tarımsal üretim durumu,
• Hammadde temin durumu,
• Pazara yakınlık, limanlara yakınlık
• Ulaşım durumu,
• ve diğer faktörler.

Soğuk hava deposu için kapasite belirlenmesi

Soğuk hava deposu için yapılan yatırımda beklenen karlılık düzeyine ulaşabilmek için yıl boyunca maksimum doluluk oranı ile çalışması gerekir. En uygun depolama kapasitesi belirlenirken birçok faktör göz önünde bulundurulur:

• Talep düzeyi,
• Ürünlerin depolama periyodu,
• Bölgedeki depoların doluluk oranları,
• ve diğer faktörler.

Soğuk hava deposu yatırımın maliyeti

Bir soğuk hava deposu kurmak ve işletmek için katlanılması gereken maliyetleri yatırım dönemli maliyetleri ve işletme dönemindeki giderlerdir. Yatırım dönemli sabit maliyeti kalemleri içerisinden en önemli kalem makine ve ekipman maliyetleri ve bina satınalma maliyetidir.

İşletme giderleri içerisinde en yüksek olan ise enerji giderleri ve işgücü giderleridir. Eğer piyasaya ürün satışı yapılacaksa, hammadde olarak ürün satınalma giderleri önemli maliyeti kalemini oluşturmaktadır.

Rekabet durumu

Yatırımın kurulduğu bölge veya ildeki toplam soğuk hava deposu sayısı, bu depoların toplam kapasitesi ve uygulanan fiyatlar rekabet açısından önemli bir husustur. Rekabetin yoğun olduğu bölgelerde fiyatlar düşük olur ve bu da yatırımın karlılığının düşük olmasına neden olur. Bu nedenle fizibilite çalışması kapsamında rekabet düzeyinin belirlenmesi ve rekabetin hizmetin ve ürünlerin fiyatlamasına etkisini detaylı bir şekilde irdelemek gerekir.

SOĞUK HAVA DEPOSU FİZİBİLİTESİ

Fizibilite çalışması raporu

Soğuk hava deposu için bir yatırım öncesinde detaylı bir fizibilite yaparak yatırıma ilişkin detayların belirlenmesi ve planlamanın buna göre yapılması gerekir. İşletme yönetiminin ve teknik altyapı giderlerinin önemli olduğu bu işte, yatırım döneminde doğru karar verilebilmesi uygun ve kapsamlı bir fizibilite çalışması ile mümkündür. Bu nedenle yatırım öncesinde mutlaka bir fizibilite çalışması yapmanızı önerilir.