SABUN ÜRETİM TESİSİ YATIRIMI

Ülkemiz temizlik maddeleri pazarının % 88’ini deterjan %12’sini ise sabun oluşturmaktadır. Türkiye sabun sektörü dünyadaki rakiplerine göre gelişmiş ve önemli yeterlilikleri olan bir sektördür. Toplam üretim kapasitesi yaklaşık 550 bin ton olan ve 110 civarından firmanın faaliyet gösterdiği Türkiye sabun sektörü talebin çok üzerinde sabun üretim kapasitesine sahiptir. Ürün kalitesi, ihracat potansiyeli ve gelişmişlik seviyesi dikkate alındığında bu sektörde yeni bir üretim tesisi kurmanın yatırım açısından cazipliğini koruduğu düşünülmektedir.

Sabun fabrikasında üretilen ürün çeşitler

Ülkemizde sabun sektörü son yıllarda büyük ilerleme kaydetmiştir. Bu sektör, ülkemizin ekonomik yapısı içerisinde ülkemizin gelişmesinde katkıda bulunmakta olup sektörün üretmekte olduğu ürünler günlük yaşamın vazgeçilmezleri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Temizlik amaçlı üretilen sabunlar 3 ayrı yapıdadır; kalıp (ya da çubuk), toz ve sıvı. Sabunların kıvamlarına göre çeşitleri: sert sabunlar ve : Sert sabunlar ve yumuşak (Arap) sabunlardır.

Sabunların kullanım amaçlarına göre çeşitleri; Tuvalet sabunları, Çamaşır sabunları, Toz sabun, Sıvı sabun, Yumuşak sabunlar, Traş sabunları, Traş kremleri ve Diğer sabunlar (Antiseptik sabunlar ve kozmetik sabunlar ve benzeri)

Eczacılıkta kullanılan sabun çeşitleri: Basit (saf) sabunlar ve içine etken madde ilave edilmiş sabunlardır. Basit sabunlar; Potas sabunu (Sapo kalinus), Adi potas sabunu (sapo kalinis venalis, Savon noir), Tıbbi sabun (Sapo madicatus)dur. İçine etken madde ilave edilmiş sabunlar ise Katranlı sabun (Savon de goudron), İktiyollu sabun (Savon a l’ichthyol )dur.

Bunlardan başka sabun çeşitlerine metelik sabunlar, organik çözücülü sabunlar, parazit öldürücü sabunlar ve böcek öldürücü sabunlardan ilave edilebilir.

Tesiste üretimi yapılacak sabun için piyasa talep araştırması yapılır ve en çok talep edilen ürün çeşitleri ve diğer faktörler dikkate alınarak üretilecek ürün portföyü belirlenir.

Sabun fabrikası için potansiyel müşteriler

Sabun sektöründe, içerde doymuş bir pazar görüntüsüne karşılık sektörde faaliyet gösteren firmaların uzun senelerden beri ihracata verdikleri önem ve yeni pazar geliştirmekteki becerileri bu pazarda yeni fırsatlar yaratmaktadır. Sabun üretiminin yaklaşık üçte biri iç pazarda tüketilmekte, üçte ikisi ise muhtelif dış pazarlara ihraç edilmektedir.

İç pazardaki sabun satışlarının % 59’u süper marketlerde gerçekleşirken, % 35’i bakkallarda geriye kalan kısım ise eczane ve parfümerilerde gerçekleşmektedir.

Sektör açısından iç pazar önemini sürekli olarak muhafaza etmektedir. Ancak firmaların mevcudiyetini sürdürebilmesi için ihracat büyük önem taşımaktadır.

Rekabet durumu

Sabun sektörünün toplam kapasitesinin %72’sini 10 büyük firma gerçekleştirmekte olup, kapasite kullanım oranı % 55-60 aralığında yer almaktadır. Türkiye’de mevcut tesislerde sabun üretimi teknolojisi oldukça gelişmiştir.

Sektör ihracatımız firma bazında incelendiğinde, yerli firmalarımızın yanında uluslararası firmaların da önemli paya sahip oldukları görülmektedir. Sektörde faaliyet gösteren ilk yirmi sabun firmasının toplam ihracatımız içerisindeki payı 2012 yılında % 64’tür.

Sabun sektördeki firma sayısı 1980’li yıllarda 400’den, 2000’li yıllarda yaklaşık 110 adete düşmüştür. Firma sayısındaki söz konusu azalma, üretim kapasitesi ve miktarına olumsuz etki yapmamıştır. Modern teknoloji ile üretim yapan kuruluşlar kapasitelerini önemli ölçüde artırarak iç ve dış talepleri kolaylıkla karşılayabilecek duruma gelmiştir. Sektörün toplam kapasitesinin %75’i 10-11 büyük firma tarafından gerçekleştirilmektedir.

Sabun üretiminde hammadde ve yardımcı malzeme gereksinimi

Sabun üretiminde kullanılan temel hammaddeler; hayvansal veya bitkisel yağlar, sodyum klorür ve yağ asididir. Yardımcı madde olaraksa sodyum hidroksit (kostik) ve tuz kullanılabilir. Bu yardımcı maddelerin yanı sıra, ürünlerde esans ve boya da kullanılmaktadır. Bu maddelerin tamamını ülkemizden temin etmek mümkündür.
Sabun sanayiinde kullanılan yağlar çok çeşitli olup bunlar arasında en yaygın sıvı bitkisel yağlar, keten, kendir, ayçiçeği, zeytin, pirina, haşhaş, pamuk, susam, mısır, araşidik, fındık, badem ve Hint yağlarıdır. Sabunculukta kullanılan katı bitkisel yağlar, palm yağı, palmist yağı ve koko yağıdır. Hayvansal yağ olarak ise, iç yağı, kemik yağı ve domuz yağı kullanılır.
Sabun üretiminde kullanılan diğer hammaddeler; fosfatlar, pirofosfatlar, polifosfatlar, polimer metafosfatlar, patates unu, nişasta, jelatin, soda, perboratlar, kaolin, tebeşir, karboksimetil sellülozdur. Fosfatlar ve piro fosfatlar, sularda bulunan kalsiyum ve magnezyum iyonlarıyla bileşikler ve kompleksler oluşturarak yıkamayı kolaylaştırırlar. İlaçlı sabunlarda, sabuna borik asit, katran, asitfenik, kükürt, süblime gibi maddeler katılır.
Sabun üretiminde kullanılan hammaddeler, hem yurt içinden hem de yurt dışından temin edilmektedir.

Sabun üretimi fabrikası için ihtiyaç duyulan altyapı

Arsa: Fabrika binası, idari bina, depolama birimleri, otopark ve diğer ihtiyaç duyulan alanların toplamı kadar bir arsa.
Fabrika binası ve idari bina: Üretim kapasitesine bağlı olarak yeterli genişlikte üretim için gerekli temel makine ve cihazların yerleştirileceği ve üretim yapmaya uygun nitelikte altyapıya sahip kapalı alan fabrika ve diğer idari işlemlerin yapılacağı idari bina.
Makine ve ekipmanlar: Sabun fabrikası için Yağ Depolama Tankı, Sodyum Hidroksit Tankı, Pişirme Kazanı, Vakumlu Sabun Kurutma Ünitesi ve Eşanşör, Silo, Mikser, Çiftli Budunöz, Kesme Makinesi, Şekillendirme Makinesi, Stampa (Damgalama) Makinesi, Ambalajlama Makinesi gibi üretilecek ürün çeşidine ve üretim kapasitesine bağlı olarak farklı nitelikte ve sayıda makine ve ekipmana gereksinim vardır.
İşgücü (teknik ve idari personel)

Sabun üretiminde iş akış süreci

Sabun, bitkisel ve hayvansal yağların ya da yağ asitlerinin alkalikler ile reaksiyonu sonucunda elde edilen bir üründür. Ülkemizde sabun üretimi iki şekilde yapılmaktadır. Bunlar, sergi tipi sabun üretimi ve makine tipi sabun üretimidir.
Sergi tipi sabun üretiminde, yağ karışımlarını alttan ısıtmalı ya da kapalı açık buhar kullanılarak, alkalikler yardımı ile (bunların en başta geleni halk arasında kostik olarak nitelenen Sodyum Hidroksittir) sabunlaştırılmasıdır. Elde edilen sabun hamuru sergi alanlarına döküldükten sonra kurumaya bırakılmakta ve daha sonra işaretlenip el ya da basit kesme aletleri ile kesilmekte ve yine el ile ambalajlanmaktadır.
Makine tipi sabun üretiminde ise, pişirme ve şekillendirme olarak iki ana üretim aşaması bulunmakta ve üretim son safha olan ambalajlama safhasına kadar üretim makineler gerçekleştirilmektedir. .
Sabun üretimi, işleme ve ambalajlama operasyonlarınsan ibaret geniş bir makine parkına sahiptir. Bu işlemelerin kompleksliği ve ölçüsü, birkaç kişilik küçük işlemelerden, bir kaç bin kişinin çalıştığı büyük işlemelere göre sınıflandırılıp, değerlendirilir.

Sabun üretim süreci kısaca aşağıdaki gibidir:

  1. Hammadde hazırlama
  2. Sabun pişirme (sabunlaştırma)
  3. Tuzlama
  4. Bitirme
  5. Kurutma
  6. Katkıların eklenmesi (Karıştırıcılı kazan, melanjör v.b)
  7. Ekstrüzyon (Sabun makarnası ve profil çekme, kesme)
  8. Şekillendirilme
  9. Ambalajlama (Sarma, poşetleme, kutulam vb.)

Sabun üretim tesisi için kapasite belirleme

Üretim için kapasite belirlenirken hem piyasa verileri hem de teknik veriler dikkate alınarak bir büyüklük belirlenir. Eğer düşük bir kapasite ile işe başlanacak ise ekonomik açıdan kurulması gereken minimum kapasite belirlenir. İç ve dış piyasa talebi ve gelecekteki sabun tüketim tahminler dikkate alınarak bir üretim kapasitesinin belirlenmesi ve altyapının kurulmasında üretim kapasitesinin artırılabilir şekilde bir fabrika dizaynının yapılması en uygun yöntemdir.
Üretim kapasitesinin belirlenmesinde dikkate alınan faktörlerden bazılar aşağıdaki gibidir:

  • Yurt için talep düzeyi,
  • Yurt dışı talep düzeyi,
  • İhracat potansiyeli ve artış trendi,
  • Sektörde kapasite kullanım oranı,
  • Teknik gereksinimler ve kısıtlamalar,
  • Yatırım bütçesi ve finansman olanakları.

Sabun fabrikası için kuruluş yeri seçimi

Kuruluş yeri araştırması yapılırken makro ve mikro bazda olmak üzere iki temel üzerinden hareket edilmesi gerekmektedir. Sabun imalat tesisi için kuruluş yeri seçiminde dikkate alınan unsurlar aşağıdaki gibidir:

  • Bölgede sabun sanayinin gelişmişlik düzeyi ve işbirliği imkanları,
  • Pazara yakınlık
  • Hammadde temin durumu,
  • Ulaşım durumu,
  • İşgücü kaynakları
  • Çevresel faktörler
  • ve diğer faktörler

Sabun üretimi yapan işletmeler genel olarak çevreye pis bir koku yaymaktadırlar. Bunun başlıca sebebi, kullanılan prina ve kimyasal maddelerdir. Bunun yanında, üretim sırasında çevreye duman yaymaktadırlar. Yatırımı düşünülen işletmelerin kentsel yaşam bölgelerime uzak olması tercih edilmelidir.