Rüzgar, yenilenebilir enerji kaynaklarının en önemlilerinden biridir. Alternatif enerji kaynağı olarak tanımlansa da rüzgar enerjisi birçok ülkede birincil enerji kaynağı olarak önem kazanmıştır. Türkiye’nin rüzgar enerjisi potansiyeli 48.000 MW olarak hesaplanmıştır. Rüzgar enerjisi yatırımının karlılık açısından cazip olması birçok büyük firmanın bu alanda yatırım yapmasını sağlamıştır.

Rüzgar santralinde elektrik üretimi

Bir rüzgar enerji santralinde üretimi yapılan tek ürün elektrik enerjisidir. Yenilenebilir enerji kaynağı olan rüzgar, rüzgar türbinleri sayesinde elektrik enerjisine dönüşmektedir.

Rüzgardaki kinetik enerji, pervaneleri döndürmekte ve böylece pervanelere bağlı rotorlarda mekanik enerji üretilmektedir. Oluşturulan mekanik enerji jeneratörler vasıtasıyla elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Elde edilen elektrik enerjisi akülere aktarılmakta veya herhangi bir depolama işlemi olmakksızın doğrudan şebekeye verilmektedir.

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında elektrik enerjisi, lisanslı ve lisanssız olmak üzere iki şekilde üretilmektedir. Lisanslı RES’lerde üretilen elektrik enerjisi ulusal elektrik şebekesi üzerinden serbest tüketicilere aktarılmaktadır. Lisanssız RES’lerde ise santralde üretilen enerjinin bir kısmı ilişkili tüketim biriminde tüketilmekte, ihtiyaç fazlası kısmı ise ulusal elektrik şebekesine aktarılmaktadır.

Rüzgar santrali için hammadde gereksinimi

Rüzgar enerjisine dayalı bir santralinde ihtiyaç duyulan ana girdi rüzgardır. Rüzgar santrali, gelen rüzgarı elektrik enerjisine çevirmektedir. Bu nedenle rüzgar enerjisine dayalı elektrik üretim santrallerinde herhangi bir hammadde maliyeti yoktur.

Potansiyel müşteriler

Lisanslı RES’lerde üretilen elektrik enerjisinin satışı iki şekilde yapılabilmektedir:

1. Üretilen elektriğin ikili anlaşmalar ile serbest tüketicilere satışı,
2. Üretilen elektriğin YEKDEM kapsamında satışı.

EPDK’nın 2016 yılında aldığı karara göre yıllık elekrik tüketimi 2400 kWh üzerinden olan tüketiciler, serbest tüketici olabilmektedir. Yıllık tüketimi 2.400 kWh’in üzerinde olan yaklaşık 8,4 milyon abone bulunmaktadır. Tüm bu abonelere ikili anlaşma ile elektrik satışı yapılabilmektedir.

Lisanssız RES’lerde ise durum farklıdır. Lisanssız bir RES’te üretilen elektiriğin bir kısmı santral ile ilişkililendirilen tüketim biriminde tüketilmekte, ihtiyaç fazlası kısmı ise üretim tesisinin kurulduğu bölgedeki görevli tedarik şirketi aracılığıyla YEKDEM kapsamında değerlendirilmek üzere ulusal şebekeye aktarılmaktadır. Bu nedenle Lisanssız RES’lerde üretilen elektrik enerjisinin pazarlanmasında herhangi bir sıkıntı bulunmamaktadır.

Rüzgar santrali altyapısı

Bir rüzgar enerjisi satnralinde gerekli altyapı aşağıdaki gibidir:

1. Uygun niteliklerde arazi,
2. Üretim ekipmanı: Fotovoltaik (solar) güneş panelleri, invertör, akü grubu, akü şarj regülatörü, bağlantı aparatları, sayaç, izleme ekipmanı ve diğer yardımcı ekipmanlar,
3. Panel taşıyıcı sistemler (konstrüksiyon),
4. Ulusal enerji şebekesine bağlantı hattı.

Rüzgar santrali için kuruluş yeri seçimi

RES kurulumu için öncelikle bölge ve saha seçimi yapılmalıdır. Bölge ve saha seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli husus ise rüzgar potansiyelidir. Rüzgar potansiyelinin belirlenmesinde, Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA), DMİ (Devlet Meteoroloji İşleri) ne ait rüzgar verileri ve diğer rüzgar enerjisi amaçlı veriler dikkate alınmalıdır.

Uygun bölge seçiminden sonra saha seçimi yapılmalıdır. Saha seçiminde dikkate alınan faktörler aşağıdaki gibidir:

1. Rüzgar hızı,
2. Kapasite faktörü
3. Trafo merkezlerine veya enerji nakil hatlarına uzaklık,
4. Ulaşım kolaylığı,
5. Arazinin eğimi,
6. Sahanın yasal durumu (imar durumu, mülkiye durumu vb.)
7. ve diğer faktörler.

Seçilen sahanın rüzgar enerjisi santrali kurulumu için fiziksel, teknik, çevresel ve yasal açıdan uygun olması gerekir.

Seçilen sahada rüzgar ölçüm istasyonu kurularak sahanın gerçek rüzgar potansiyeli belirlenir.

Rüzgar enerjisi santrali için kapasite tahmini

Lisanssız bir RES için tüketim biriminin enerji tüketim değeri, sahanın rüzgar potansiyeli, mevzuatın izin verdiği maksimum kapasite ve diğer faktörler dikkate alınarak uygun bir kurulum gücü kapasitesi belirlenmesi gerekir.

Lisanslı bir RES için kapasite seçimi yapılırken, TEİAŞ tarafından bağlantı noktasına göre ve/veya bölgesel bazda belirlenen ve EPDK tarafından yayınlanan kapasite sınırlamaları geçerlidir. Ön lisans başvurusu için belirtilen sınırlamalar ve diğer teknik kriterler dikkate alınarak uygun bir kapasite seçimi yapılır.

Rüzgar enerjisi santrali yatırım maliyeti

Bir rüzgar santrali kurulumunda başlangıç yatırımı kapsamında önemli maliyeti kalemleri aşağıdaki gibidir:

• Rüzgar türbin maliyetleri (kule, jeneratör, hız dönüştürücüleri, elektrik-elektronik aksamlar ve pervaneler)
• Enerji nakil hattı maliyeti ve/veya trafo maliyeti
• Arsa/arazi edinim maliyeti,
• İnşaat maliyetleri (arazi düzenleme, bina yapımı, yol işleri vb.)
• Katkı payı bedeli (lisanslı RES için)

Sektöre ilişkin tespitler ve trendler

1. Global rüzgâr enerjisi piyasasında yatırım yaparken dikkat edilen husus, 1 MW rüzgâr santralinin maliyetdir. Rüzgar türbinlerinin ve diğer ekipmanların fiyatı giderek düşmektedir. Bu fiyat düşüşü, rüzgara dayalı enerji santrallerinin sabit yatırım miktarını düşürmekte ve bu durum da yatırımı daha cazip kılmaktadır. göstermektedir.
2. 2016 sonu itibarıyla elektrik kurulu gücü bir önceki yıla göre %7,3 artarak 78.497 MW’a yükselmiştir. 2016’da kurulu güç artışına en yüksek katkıyı sırasıyla ithal kömür, lisanslı rüzgâr ve doğalgaz çevrim santralleri yapmıştır. 2016 yılında doğalgaz ve hidroelektrik santrallerinin elektrik üretimindeki payı gerilerken, kömür ve rüzgâr santrallerinin payı yükselmiştir.
3. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik devletin alım garantisi altındadır. YEKDEM (Yenilenebilir Enerji
   Kaynakları Destekleme Mekanizması) olarak adlandırılan uygulama kapsamında hidroelektrik, rüzgâr, jeotermal, biyogaz, biokütle, çöp gazı ve güneş enerjisi santrallerine TETAŞ tarafından 10 yıl boyunca elektrik alım garantisi sunulmakta olup, söz konusu santrallerde yerli üretilen teçhizat kullanılması durumunda ek destek verilmektedir.

Fizibilite çalışması

Yatırım öncesi hazırlanacak bir fizibilite çalışması ile yatırımın toplam maliyeti, yatırımın karlılığı, finansman maliyeti gibi yatırıma ilişkin teknik ve finansal analizler detaylı bir şekilde yapılabilecek ve elde edilecek sonuçlar doğrultusunda yatırımın planlaması yapılabilecektir.