Çoraplar her kesimden insan için vazgeçilmez giysilerdir. Tüketicilerin sağlık, estetik kalite ve rahatlık gibi kaygılarının dikkate alınması ile farklı nitelikteki çorapların kullanımı her geçen gün artmaktadır. Ayrıca tekstil ve konfeksiyon sanayindeki gelişmelere paralel olarak çorap üretimi sektöründe de pekçok yenilik ve gelişme olmuş, üretim yelpazesi genişlemiş ve üretimi yapılan çoraplar çeşitlenmiştir.
Çorap ihracat verilerine incelendiğinde 2016 yılında Türkiye’den 1 milyar dolarlık çorap ihraç edilmiş, ihracat 2015 yılına kıyasla %1,1 oranında artış göstermiştir. Türkiye örme konfeksiyon ihracatında yaşanan düşüşe karşın çorap ihracatında artış gerçekleşmesi, sonraki yıllarda da bu artışın devam edeceği beklentisini doğurmuştur. Bu gelişme çorap ürünlerine olan dış talebin gelecek yıllarda da artacağını göstermektedir.
Çoraba olan talebin sürekli artış göstermesi, Türkiye’nin ihracat potansiyeli ve hazırgiyim ve konfeksiyon alanında sahip olunan gelişmişlik düzeyi gibi hususlar çorap üretim tesisi yatırımını cazip kılan temel faktörlerdir.
Çorap fabrikası için ürün ve/veya hizmetler
Çorap, örme konfeksiyon mamüllerinin temel ürünlerinden biridir. Bir çorap fabrikasında üretilebilecek çorap çeşitleri farklılık göstermektedir. Bu çeşitlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
- Kadın çorapları: Kültolu çorap, diz üstü ve diz altı çorap, kısa konç, çetik, spor çorabı vs.
- Erkek çorabı: Soket, patik, desenli çorap vb.
- Çocuk çorabı: Soket, patik, kısa konç, spor çorabı, diz üstü çorap, tayt, külotlu çorap vs.
- Bebek çorabı
- Diğer çorap ürünleri: Makosenler, silikon tabanlı çorap, tozluk, ev çorabı,
Tesiste üretimi yapılacak çorap için piyasa talep araştırması yapılır ve en çok talep edilen ürün çeşitleri ve diğer faktörler dikkate alınarak üretilecek ürün portföyü belirlenir.
Çorap fabrikası, kendi markası ile kendi ürünlerini üretebileceği gibi diğer firmalar için fason üretim yapabilmektedir. Özellikle ulusal veya uluslararası marka şirketler, çorap fabrikalarına fason üretim yaptırmaktadırlar.
Çorap fabrikası için potansiyel müşteriler
Çorap fabrikalarında üretilen ürünler, toptan olarak yurt içi veya yurt dışı perakende satış yapan mağazalara veya toptancılara satılmaktadır.
Küçük ve orta ölçekli üretim yapan çorap fabrikalarının önemli bir kısmı ise fason üretim yapmaktadır. Bu tür işletmelere fason üretim yapan müşteriler genellikle yurt dışı veya yurt için büyük hazırgiyim ve konfeksiyon firmalarıdır.
Çorap üretiminde hammadde ve yardımcı malzeme gereksinimi
Çorap üretiminde temel hammadde ipliktir. Üretimde kullanılan iplik türü, ürünün kalitesini ve niteliğini belirlemektedir. İplik çeşitleri; pamuk, penye pamuk, merserize pamuk, yün, kaşmir, ipek, elestan, tactel, coolmax, hollofil, naylon, rayon, duraspun ve diğer türlerdir.
Çorap üretiminde iş akış süreci
Çorap üretim süreci kısaca aşağıdaki gibidir:
- Hammadde hazırlama
- Programlama
- Örme
- Burun dikişi
- Parça boyama (opsiyonel)
- Ütüleme
- Etiketleme
- Kalite kontrol
- Eşleştirme
- Paketleme
- Stok ve teslimat
Çorap üretim tesisi için kapasite belirleme
Üretim için kapasite belirlenirken hem piyasa verileri hem de teknik veriler dikkate alınarak bir büyüklük belirlenir. Eğer düşük bir kapasite ile işe başlanacak ise ekonomik açıdan kurulması gereken minimum kapasite belirlenir. İç ve dış piyasa talebi ve gelecekteki çorap tüketim tahminler dikkate alınarak bir üretim kapasitesinin belirlenmesi ve altyapının kurulmasında üretim kapasitesinin artırılabilir şekilde bir fabrika dizaynının yapılması en uygun yöntemdir.
Üretim kapasitesinin belirlenmesinde dikkate alınan faktörlerden bazılar aşağıdaki gibidir:
- Yurt için talep düzeyi,
- Yurt dışı talep düzeyi,
- İhracat potansiyeli ve artış trendi,
- Sektörde kapasite kullanım oranı,
- Teknik gereksinimler ve kısıtlamalar,
- Yatırım bütçesi ve finansman olanakları.
Çorap fabrikası için kuruluş yeri seçimi
Çorap imalat tesisi için kuruluş yeri seçiminde dikkate alınan unsurlar aşağıdaki gibidir:
- Bölgede çorap sanayinin gelişmişlik düzeyi ve işbirliği imkanları,
- Hammadde temin durumu,
- Pazara yakınlık,
- Ulaşım durumu,
- Nitelikli elemana erişim,
- ve diğer faktörler.
Çorap firmalarının önemli bir kısmı İstanbul ve çevresinde kurulmuştur. Üretim yeri Ankara, Gaziantep gibi diğer illerde olan firmaların İstanbul’da pazarlama ofisleri, showroom ve irtibat noktaları bulunmaktadır. Yurtdışı pazara odaklanan firmaların bazılarının ise üretimi yeri olarak hedef pazara yakın bir ülke seçtikleri görülmektedir.
Çorap üretimi fabrikası için ihtiyaç duyulan altyapı
Çorap üretimi için ihtiyaç duyulan altyapı unsurları unsurları aşağıdaki gibidir:
- Arsa: Fabrika binası, idari bina, depolama birimleri, otopark ve ihtiyaç duyulan diğer alanların toplamı kadar bir arsaya ihtiyaç vardır.
- Fabrika binası ve idari bina: üretim kapasitesine bağlı olarak yeterli genişlikte kapalı alana sahip ve üretim yapmaya uygun nitelikte bina altyapısı gereklidir.
- Makine ve ekipmanlar: Üretilecek ürün çeşidine ve üretim kapasitesine bağlı olarak farklı nitelikte ve sayıda makine ve ekipmana gereksinim vardır.
İşgücü (teknik ve idari personel)
Çorap üretim tesisi yatırım maliyeti
Çorap üretim tesisinin toplam yatırım tutarı; sabit yatırım tutarı (sabit sermaye yatırımı) ve işletme sermayesinin toplamından oluşur. Sabit yatırım tutarı; arsa ve bina maliyeti, makina ve donanım, izin ve ruhsatlar, montaj giderleri, proje danışmanlık giderleri ve diğer maliyet kalemlerinden oluşur. İşletme sermayesi ise yatırım konusu tesisin işletilebilmesi için gereken kaynaklardan oluşur. Farklı yöntemler kullanılarak işletme sermayesi ihtiyacı optimum bir şekilde belirlenir.
Çorap fabrikası için fizibilite çalışması
Çorap fabrikası yatırımı öncesinde yapılacak fizibilite çalışması ile pazarın arz ve talep durumu, ihtiyaç duyulan teknik altyapı, yatırım için uygun yer ve kapasite gibi konular araştırılır ve farklı senaryolar için yatırımın karlılığı, geri ödeme süresi, net bugünkü değeri finansal analizleri yapılır.